10آذر ، روز مجلس

مقدمه

بر اساس مصوبه‌ی مجلس شورای اسلامی در سال ۱۳۷۲ش.، دهم آذرماه، سالروز شهادت آیت‏الله سیدحسن مدرس، به ‏عنوان «روز مجلس» نام‏گذاری شده است. انگیزه‏ی اصلی از این نام‏گذاری، حضور و مبارزات خستگی‏ناپذیر شهید مدرس در مجلس شورای ملی علیه استبداد و استعماربوده است.
   سیدحسن مدرس، در سال ۱۲۴۹ش. در زواره‌ی اردستان به دنیا آمد. در شش سالگی به‏همراه با پدرش به قمشه رفت و نزد پدربزرگش میرعبدالباقی درس خواند و پس از درگذشت میرعبدالباقی، در شانزده‌سالگی برای ادامه‌ی تحصیلات به اصفهان رفت. او، تحصیل خود را در علوم اسلامی در اصفهان و سامرا و نجف ادامه داد. در نجف اشرف، نزد مراجعی چون میرزای شیرازی، آخوند خراسانی و سیدمحمدکاظم‌یزدی به تحصیل پرداخت. وی، تحصیلات حوزوی‌اش را تا درجه‌ی اجتهاد ادامه داد؛ آن‌گاه به اصفهان بازگشت و مشغول تدریس فقه و اصول شد. 
فعالیت سیاسی او به ‏دنبال عضویت در انجمن ایالتی اصفهان آغاز شد. در ۱۲۸۹ش. هم‌زمان با تشکیل دوره‌ی دوم مجلس شورای ملی- که پس از استبداد صغیر برپا شد- مدرس، با معرفی آخوند خراسانی و عبدالله مازندرانی، به‌عنوان یکی از مجتهدان تراز اول به مجلس شورای ملی اعلام گردید و در مجلس نیز پذیرفته شد. وی، در دوره‌ی سوم نیز به نمایندگی از مردم تهران به انتخاب شد ولی این مجلس به ‏علت فشار خارجی و آغاز جنگ جهانی اول یک سال بیش‏تر دوام نیاورد. پس از وقوع کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹ش. که به دست رضاخان پهلوی و سیدضیاءالدین طباطبائی ، بسیاری از آزادی‏خواهان دستگیر شدند. از آن میان مدرس نیز به قزوین تبعید و در آن‌جا زندانی شد. وی، بیش از سه ماه در زندان بود و پس از عزل سیدضیا آزاد گردید. پس از آزادی، به نمایندگی مردم تهران در مجلس چهارم انتخاب و به ‏عنوان نایب‌رئیس مجلس و رهبر اکثریت مجلس برگزیده شد. دوره‌ی پنجم مجلس در ۱۳۰۲ش. افتتاح شد و در آن دوره‌ی پراهمیت تاریخ مشروطه- که با تغییر سلسله‌ی قاجار و روی کار آمدن رضاخان همراه بود- مدرس رهبری اقلیت مجلس را بر عهده داشت. یکی از وقایع مهم مجلس پنجم، استیضاح رضاخان بود. در روز هفتم مرداد ۱۳۰۴ش.، مدرس ‏همراه با شش تن دیگر از نمایندگان مخالف، رضاخان رئیس‌الوزرا را به ‏دلیل سوء سیاست داخلی و خارجی، قیام و اقدام بر ضد قانون اساسی و حکومت مشروطه، استیضاح كردند.
 اما رضاخان توانست به رغم آن مخالفت‌ها، زمینه‌ی تصویب انقراض قاجاریان و پادشاهی خود را فراهم کند.
    رضاخان طی برگزاری انتخابات مجلس هفتم، با مداخله‌ی آشکار در انتخابات و حذف آرای سید، اجازه نداد مدرس به مجلس راه یابد. آن‌گاه در 16م مهر ۱۳۰۷ش. او را دستگیر و به دامغان و مشهد و سپس به خواف تبعید کرد. مدرس، ۷ سال در خواف تحت نظر مأموران بود و در 22م مهر ۱۳۱۶ش. از خواف به کاشمر منتقل شد. در آن زمان رضاخان دستور قتل مدرس را به رئیس شهربانی کاشمر داد، ولی او به این کار تن نداد. در نتیجه، این مأموریت به جهانسوزی، متوفیان و خلج واگذار شد. آن‌ها در شب دهم آذرماه سال ۱۳۱6‌ش. مدرس را به شهادت رساندند و پیكرش را به خاك سپردند. قبر مدرس پس از شهریور ۱۳۲۰ش. و خروج رضاخان از ایران، با رهنمود اهالی محل مشخص گردید.
   گروه ارتباطات آرشیوی، در سالروز شهادت این رجل سیاسی و به مناسبت روز مجلس، نمایشگاه مجازی را با معرفی 6 عنوان در قالب  22برگ سند، تقدیم علاقه‌مندان می‌نماید.