14 آذر سال 1253ش.امضای قرارداد راه اندازی صلیب سرخ(شیر و خورشید سرخ)

مقدمه

در تابستان 1859م. يك تاجر سوئيسي به­نام «هانري دونان»، شاهد نبرد سربازان اتریشی و نیروهای ایتالیائی و فرانسوی در روستای سولفرینو در شمال ایتالیا بود. او، می­دید که بسیاری از مجروحان، بدون دریافت کمک­های درمانی، دارند جان خود را از دست می­دهند؛ در حالی­که اگر کم­ترین خدمات درمانی مؤثری در میان بود، اغلب آن­ها زنده می­ماندند.

   وی، پس از جنگ خاطرات خود را در قالب کتاب «یک خاطره از سولفرینو»، در سال 1862م. منتشر کرد و با اشاره به وضعیت مجروحان، پیشنهاد تشکیل مرکز امدادرسانی را به آنان مطرح ساخت. این طرح در جریان هم­اندیشی بین­المللی ژنو در اکتبر 1863م. با موافقت شـرکت­کنندگان همراه و کارگروه بین­المللی صلیب سرخ با علامت صلیب سرخ و پس­زمینه­ی سفید، تأسیس شد.

   بعدها دولت عثمانی در سال 1876م. علامت هلال سرخ­رنگ با زمینه­ی سفید و دولت قاجار در سال 1922م. علامت شیر و خورشید سرخ را، برای تشکیلات داوطلبانه­ی خود برگزیدند. این دو علامت، در سال 1929م. در هم­اندیشی دیپلماتیک ژنو به رسمیت شناخته شد و پس از آن، دولت‌های اسلامی نیز علامت هلال سرخ را به عنوان نماد خود برگزیدند. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، علامت شیر و خورشید سرخ به هلال سرخ تبدیل شد.

   هدف صلیب سرخ، اطمینان از حفاظت و کمک به قربانیان نبردهای مسلحانه، از طریق اقدام مستقیم در سراسر جهان و تشویق برای رعایت قوانین بین­المللی و بشردوستانه و ترویج پاسداشت به این قوانین در میان دولت­ها بود.

   در خلال جنگ جهانی اول کارگروه بین­المللی صلیب سرخ، بر اساس تجربه­­ی جنگ­های قبلی، با تأسیس آژانس مرکزی اسیران جنگی، رابط سربازان اسیر و خانواده­های آنان شد. پس از جنگ، با توجه به نیاز جوامع به صلح و امید برای ایجاد نظم جهانی، نقش صلیب سرخ تغییر پیدا کرد.

   در طول جنگ جهانی دوم کارگروه بین­المللی صلیب سرخ فعالیت­های خود را برای حمایت از قربانیان و کمک به آنان گسترش داد. کارگروه با کمک اتحادیه­ی انجمن­های صلیب سرخ کشتی امدادرسانی خود را به نفع زندانیان و غیرنظامیان به حرکت درآورد و با بازدید از اسیران جنگی پیام‌های آنان را مبادله می­کرد.

   بعد از سال 1945م. کارگروه همچنان مصرانه از دولت­ها خواست تا قوانین بشردوستانه­ را تقویت کنند. در سال 1949م. برای بازنگری در سه ماده­ی کنوانسیون ژنو(حمایت از قربانیان جنگ­های دریائی، اسیران جنگی و بیماران و مجروحان مناطق جنگ­­زده)، توافق­هائی به عمل آمد و بند چهارمی با عنوان «حفاظت از غیر نظامیان در مناطق زیر یوغ دشمن» به آن اضافه شد.

   در حال حاضر، سازمان صلیب سرخ و هلال احمر با 188 کشور عضو، بزرگ­ترین شبکه­ی بشر دوستانه را در جهان تشکیل می­دهند که مأموریت آن، تسکین رنج­های بشر، حفاظت از زندگی و سلامت انسان­ها و پاسداشت کرامت آن­ها در نزاع­ها و شرایط اضطراری است. این سازمان­ها، پایبند به اصول هفتگانه­ای هستند که عبارت است از: بشردوستی، بی­طرفی، بی­غرضی، استقلال، خدمات داوطلبانه، یکپارچگی و جهان­شمولی.

تأسیس سازمان­های داوطلبانه در ایران

در دوره­ی ناصرالدین­شاه، تلاش­هائی برای پیوستن ایران به صلیب سرخ صورت گرفت؛ اما با وجود آن­که دولت ایران کنوانسیون ژنو را پذیرفته بود،  تا سال 1301ش.-که جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران تأسیس شد- به صورت عملی هیچ سازمانی مسئول اجرای مفاد این کنوانسیون نبود.

   در آن دوره، تنها می­توان به تلاش­های انسان­دوستانه­ و پراکنده­ی اشخاصی مانند دکتر امیرخان اعلم مشهور به امیراعلم، دانش­آموخته­ی رشته­ی پزشکی در اروپا و از بنیانگذاران بیماستان به سبک جدید در کشور، اشاره کرد که در خلال جنگ­های داخلی ایران میان مستبدان و مشروطه­خواهان در سال‌های پس از پیروزی انقلاب مشروطیت، برای امدادرسانی به مجروحان صورت می­گرفت.

   14م آذر، سالروز امضای قرارداد راه­اندازی صلیب سرخ(شیر و خورشید سرخ) در سال 1253ش. است. گروه ارتباطات آرشیوی، به همین مناسبت نمايشگاهي از اسناد مرتبط با موضوع صلیب سرخ و امدادرسانی را با در برداشتن 10 عنوان و معرفي 21 برگ سند، تقدیم علاقه­مندان می­کند.