4 بهمن، سال‌روز تولد استاد احمد بيرشك

مقدمه

   استاد احمد بیرشك، ریاضی دان، محقق و مترجم برجسته كشور، در روز جمعه 4م بهمن 1285ش. برابر با عید قربان 1324ق. در تهران و در خانواده ای همدانی الاصل به دنیا آمد. نیاكان وی بازرگان بوده و در همدان و خرم آباد فعالیت اقتصادی داشتند. پدرش، محمد بیرشك، پس از مهاجرت به تهران در گمرك استخدام شد و با توجه به كار خود همواره از شهری به شهر دیگر نقل مكان می كرد. از همین رو، احمد نتوانست تحصیلات متعارف مدرسه ای را بگذراند. آموزش  ابتدایی، خواندن كتاب گلستان سعدی و زبان فرانسه را نزد پدر آموخت و برای جبران آموزش های دبستان و رسیدن به تحصیل دانش و مطالعه، روش خودآموزی را در پیش گرفت و به تعبیر خود «خودش معلم خودش شد». 
   در سال 1296ش.، برای نخستین بار در كلاس چهارم دبستان حاضر و سه ماه بعد به تشخیص یكی از معلمان به كلاس پنجم منتقل شد. هر چند این دوره بیش از 8 ماه به طول نینجامید و دوباره مدرسه را ترك گفت. با این حال بعدها توانست 54 عنوان كتاب درسی در شاخه های مختلف ریاضی، جبر، هندسه، مثلثات و ... تألیف كند. وی، 43 سال برای دانش آموزان كتاب درسی نوشت. بنابراین، همه دانش آموزانی ایران در فاصله سال های 1315 تا 1358ش. با كتاب های استاد بیرشك ریاضی یاد گرفته اند. استاد بیرشك، نزدیك به دو دهه در دانشگاه درس مناظر و مرایا را تدریس كرد و در این مدت چندین كتاب در زمینه هندسه و رسم برای دانشجویان نوشت.
   در سال 1314ش.، نخستین كتاب ترجمه شده وی با عنوان «مردی كه طلا می سازد» از زبان فرانسه چاپ شد و یك سال بعد نخستین كتاب درسی هندسه را منتشر و روانه بازار كرد. احمد بیرشك، پس از استقلال دانشگاه تهران از سوی دكتر سیاسی رئیس كارگزینی دانشگاه شد و با آغاز ریاست دكتر اقبال از كار اداری انصراف و به تدریس پرداخت. مدتی در سمت معاون وزیر مشغول شد و سپس با استعفا از مقام معاونت و بازنشستگی فعالیت خود را صرف امور آموزشی كرد.
   استاد بیرشك، علاوه بر تألیف و تدریس، در عرصه های علمی و فرهنگی نیز كارنامه درخشانی دارد كه از آن جمله می توان به مواردی مانند تأسیس گروه فرهنگی هدف در تهران و راه اندازی و اداره چند مدرسه و دبیرستان برای تربیت نسل علمی جوان، همكاری با دانشنامه ایران و اسلام، سرویراستاری زندگی نامه علمی دانشوران، تلاش برای تأسیس بنیاد دانشنامه بزرگ فارسی و .... اشاره كرد. 
   یكی دیگر از تلاش های بی نظیر استاد احمد بیرشك، تدوین گاهنامه تطبیقی سه گانه بود. با این اقدام، گاه شماری ایرانی شهرت جهانی یافت. «راین گولد» تقویم شناس برجسته آمریكایی در كتاب «محاسبات تقویمی» خود با عنوان بی نهایت دقیق از این گاه شماری - كه 830 بار از تقویم مسیحی دقیق تر است- یاد كرده است.
   استاد احمد بیرشك به دلیل فعالیت های مستمر فرهنگی و علمی چندین بار جایزه كتاب سال و جایزه بهترین ترجمه سال را دریافت كرد و در سال 1377ش. به عنوان استاد نمونه موفق به دریافت لوح تقدیر از رئیس جمهور شد. وی، پس از سال ها مجاهدت علمی و تلاش برای فرهنگ ایرانی در فروردین 1381ش. و در سن 96 سالگی چهره در نقاب خاك كشید.  
   چهارم بهمن، سال روز به دنیا آمدن این دانشمند ایرانی است به همین مناسبت گروه ارتباطات آرشیوی، منتخبی از اسناد با موضوع این اندیشمند ایرانی را در 8 عنوان و در قالب 8 برگ سند آماده و تقدیم علاقه مندان آرشیو كرده است.