17 مرداد درگذشت آيت الله محمدهادي حسيني ميلاني

مقدمه

حضرت آيت­ الله العظمي حاج­ سيدمحمدهادي حسيني ميلاني، فرزند آيت ­الله حاج­ سيدجعفر حسيني ميلاني، از علماي بزرگ و از مراجع تقليد معاصر، در هفتم محرم ­الحرام سال 1313ق. به دنيا آمد. كودكي را در نجف اشرف گذراند و در پنج سالگي حافظ قرآن شد. نصاب­ الصبيان و مقدمات حريري را در هفت سالگي خواند و جامع­ة المقدمات را در مكتب­خانه آموخت و قبل از اتمام شانزده سالگي، سطوح عاليه را به پايان رساند.

   آيت­ الله ميلاني، در سال 1332ش. و به قصد زيارت امام هشتم(ع)، به مشهد مقدس مسافرت كرد و با اصرار علما و مردم، در آن شهر ماندگار شد و به احياي حوزه­هاي علمية مشهد همت گماشت. ايشان فعاليت سياسي خود را در دوران جواني و همزمان با جنگ مردم عراق- با حضور نيروهاي انگليسي در اين كشور- آغاز كردند، اما اوج فعاليت­هاي سياسي ايشان، پيشگامي در اعتراض به تصويب لايحة انجمن­هاي ايالتي و ولايتي بود. با تصويب لايحة ياد شده آیت­الله در نامه­اي به نخست­وزير وقت، انتقاد خود را نسبت به آن اعلام كردند. در قسمتي از نامة ايشان آمده است: «وظيفة خود مي­دانم با استمداد حضرت بقية­الله-ارواحنا فداه- براي سومين بار صريحاً اعلام بدارم، تصويب­نامة دولت شما، در مورد انجمن­هاي ايالتي و ولايتي، با عدم رعايت شرط اسلام در انتخاب­شوندگان و تبديل قسم قرآن مجيد به قسم به كتاب آسماني، ملت مسلمان ايران و خاصه علماي اعلام را بي­نهايت خشمگين ساخته است ... تذكر مي­دهم به حكم موازين شرعي و احترام به افكار و معتقدات ملت مسلمان ايران، لازم است هر چه زودتر تصويب­نامة مذكور را لغو و براي اطلاع عموم اعلام نماييد.»

   با آغاز قيام امام ­خميني(ره) در پانزده خرداد 1342ش.، آيت­ الله ميلاني با انتشار اعلاميه و ارسال تلگراف به علما، حمايت خود را از قيام اعلام كردند. پس از تصويب كاپيتولاسيون- كه به تبعيد امام خميني(ره) منجر شد- محمد بخارايي- از اعضاي مؤتلفة اسلامي- با فتواي آيت­الله ميلاني، حسنعلي منصور را به اتهام تصويب آن، ترور كرد.

   آيت­ الله ميلاني، در عرصة بين­المللي نيز مبارزات سياسي خود را دنبال مي­كردند و در اين مسير، نامه­نگاري­هايي را با انجمن­ها و مسئولان كشورهاي خارجي، براي افشاي ماهيت رژيم شاه انجام مي­دادند كه برخي از آن­ها عبارتند از:

- مكاتبه با جانسون- معاون اول رئيس­جمهور امريكا- به منظور افشاي سياست­هاي ضد ديني شاه؛

- مكاتبه با انجمن برتراند راسل، براي اعلام حمايت آن انجمن از زندانيان سياسي ايران؛

- مصاحبه با خبرنگاران و مجامع بين­المللي، براي افشاگري نسبت به جنايات دولت ايران؛

- تماس با سيدموسي صدر- رهبر شيعيان لبنان- پس از اقدام رژيم صهيونيستي در اشغال سرزمين­هاي اسلامي؛

- ارسال پيام به شيخ­محمد شلتوت، در بارة آتش زدن مسجدالاقصي.

   آيت ­الله ميلاني، در خرداد 1346ش. با انتشار اعلاميه­اي، همدردي خود با اعراب مسلمان را در رابطه با جنگ شش روزة اعراب و اسرائيل اعلام كردند كه به تهديد از سوي تيمسار نصيري منجر شد. در همين سال به خاطر تبريك نگفتن به شاه در جريان جشن تاجگذاري، دستور خروج ايشان از كشور صادر شد، ولي با توجه به نفوذ معنوي و جايگاه بلند آيت­الله، در بين مردم و علما، رژيم مجبور شد از تصميم خود منصرف شود. 

   در مسند مرجعيت نيز خدمات ماندگاري از آيت ­الله ميلاني به يادگار مانده است كه از آن جمله مي­توان به بسيج مردم و طلاب براي بازسازي و كمك به آوارگان زلزلة كاخك(در گناباد خراسان)، تأمين هزينه­هاي لازم براي تكميل مسجد امام علي(ع) هامبورگ، بازسازي مدارس علمي مشهد و مدرسة حقاني قم و كمك به ساخت مدرسة ديني در شهرهاي مختلف كشور اشاره كرد.

   ايشان بيش از شصت سال از عمر با بركت خود را در حوزه­هاي علمية نجف، كربلا و مشهد، به تدريس و خدمت به اسلام گذراند و سرانجام در هفدهم مرداد 1354ش.، در سن 83 سالگي، به عالم ابدي پيوست و در حرم رضوي دفن گرديد.

   به همين مناسبت گروه ارتباطات آرشيوي، تعدادي از اسناد مربوط به اين مرجع عالي­قدر را تقديم علاقه­مندان مي­نمايد. اين اسناد حاوي فتواها، اعلاميه­ ها، بيانيه ­ها و تلگراف ­هائي است كه ايشان در جريان مبارزه با رژيم شاه منتشر كرده­ اند.