27 بهمن 1310، سالروز استقلال تلگرافخانة ايران
مقدمه
واژة تلگراف مركب از دو كملة يوناني «تله» دور، «گرافاين» نوشتن، به معني مجموعه وسايلي است براي بيان و دريافت مطالب از راه دور به كار ميرود.
نخستين تلاشها براي اختراع چنين دستگاهي، در اروپا صورت گرفت، توسعه و تداوم تدريجي اين فعاليتها به اختراع وسايلي، از جمله تلگراف شيميايي انجاميد. سپس، سيمکشي نخستين خطوط تلگراف برقي در اروپا آغاز شد. پس از اين، دستگاه گسترش جهاني يافت.
در ايران نيز همزمان با حكومت ناصرالدينشاه و آزمايش موفقيتآميز تلگراف در اسفند 1236ش.، به همت اعتمادالسلطنه اولين خط تلگراف بين تهران و چمن سلطانيه (نزديک زنجان) نصب و راهاندازي شد و دو سال بعد به سمت زنجان و تبريز و جلفا امتداد يافت و به شبکة تلگراف روسيه پيوست و روز به روز توسعه يافت. گفتني است، قبل از سال 1255ش. تلگراف زير مجموعه وزارت علوم و پست زير مجموعه وزارت وظايف و دارالشوري بود. درتاريخ 21 اسفند 1255 به دستور ناصرالدينشاه، علي قلي خان هدايت ملقب به مخبرالدوله به عنوان اولين وزير تلگراف ايران منصوب شد و عملا وزارت ارتباطات تاسيس شد. در سال 1259ش. تغييراتي در ساختار اداري کشور به خصوص در اداره پست و چاپارخانه ها ايجاد شد و ميرزا عليخان امينالدوله به عنوان اولين وزير پست منصوب گرديد. پس از آن در سال 1283ش. اولين اميتاز تلفن به بصيرالممالک واگذار شد و به اين ترتيب تلفن نيز در تهران شروع بکار کرد. با توجه به تشابه وظايف اداره تلگراف و پست، در سال 1287ش. هر دو وزارت در هم ادغام و وزارت پست و تلگراف آغاز بکار کرد. در سال 1308ش. وزارت پست و تلگراف طي پيشنهادي به مجلس سهام شرکت تلفن وقت را خريداري و وزارت پست و تلگراف و تلفن شکل گرفت که ميرزا قاسم خان صوراسرافيل به عنوان وزير پست و تلگراف و تلفن منصوب شد.
در 27 بهمن 1310 نيز امتياز تلگرافخانة ايران كه شركت تلگراف هند و اروپا از آن بهرهبرداري مينمودند منحل شد و تلگرافخانة ايران استقلال يافت.
در سال 1313ش. تمامي شرکتهاي تلفن موجود در سطح کشور در هم ادغام شدند و شرکتي واحد، به نام شرکت سهامي تلفن ايران و زير نظر وزارت پست و تلگراف و تلفن بوجود آمد و فعاليتهاي ارتباطي- مخابراتي کشور به دو سازمان مستقل دولتي سپرده شد.
به دليل افزايش جمعيت شهرها و ضرورت ايجاد ارتباط بين نقاط دور و نزديک، به موجب قانون تأسيس و اساسنامة شرکت مخابرات ايران مصوب خردادماه 1350ش.، شرکت سهامي تلفن ايران، منحل و تمامي داراييها و ديون و مطالبات و تأسيسات و کارکنان آن به شرکت جديدالتأسيسي به نام «مخابرات» منتقل شد. پس از پيروزي شكوهمند انقلاب اسلامي، شركت مخابرات نقش بسزائي در دوران مقدس ايفاء نمود و از سوئي توسعة ارتباطات در مناطق محروم روستايي با سرعت صورت پذيرفت و پس از ابلاغ سياستهاي اصلي 44 قانون اساسي، در سال 1388سهام شرکت مخابرات ايران در بورس واگذار و عملا اين شرکت به يک شرکت خصوصي تبديل شد.
ادارهكل خدمات آرشيوي (گروه ارتباطات آرشيوي) به مناسبت 27 بهمن 1310، سالروز استقلال تلگرافخانة ايران، نمايشگاهي مجازي در قالب 16 فهرست با معرفي19 برگ سند را در وبگاه سازمان به پژوهشگران و علاقهمندان تقديم ميكند.
- پاسخ وزارت ماليه به نامة حاج ميرزاحسن رشديه، درخصوص پرداخت مطالبات معوقة وي در زمان حضور در معارف گيلان
- مكاتبة اداره محاسبات كل وزارت ماليه با ادارة خالصجات مملكتي و درخواست موافقت با احداث بنايي براي تلگرافخانه در سقز
- مكاتبه وزارت ماليه با وزارت پست و تلگراف، در باره چگونگی پرداخت وجه دريافتی از عايدات تلگرافخانه برای مخارج سفره سلطنتی
- مكاتبه وزارت امور خارجه با وزارت ماليه، درباره استقراض وزارت تلگراف از بانك شاهنشاهی و چگونگی پرداخت اقساط آن به بانك كارسازی
- دوسيه شكايت رئيس تلگرافخانه به واسطه مشروب شدن تلگرافخانه و بيوتات دولتی
- سواد راپورت رئيس تأمينات نظميه تبريز در باره مفقود شدن چهار فقره تلگراف دولتی و شش فقره تلگراف پولی در تلگرافخانه تبريز
- مكاتبه وزير پست، تلگراف و تلفن با وزارت داخله، در باره تغيير نام محله «علی آباد» واقع در مازندران به نام «شاهی» و افتتاح دفتر تلگراف به زبان فارسی و لاتين در محل مذكور
- مكاتبة فرمانداري شهرستان خوي با استانداري استان چهارم
- عريضة تعدادي از اهالي بم به رياست پست و تلگراف كرمان
- ابلاغ بخشنامة وزارت كشور به فرمانداري قم
- گزارشي در بارة روند و چگونگي ساخت تلگرافخانه و تأمين هزينة آن
- مكاتبه با اتابك اعظم در مورد مخالفت سپهدار با انتقال وي از رياست تلگرافخانه به وزارت جنگ
- مكاتبه با مباشرين تلگرافخانه همدان
- اعطاي منصب و نشان به مقامات تلگرافخانه و مدرسه توسط ناصرالدينشاه؛ رجب ۱۲۹۸ق.
- فرمان ناصرالدين شاه در بارة انتصاب عليقليخان سرهنگ تلگرافخانه به نيابت دوم وزارت علوم و رياست تلگرافخانه
- مكاتبة رياست وزرا با بلديه تهران، در بارة تعجيل در ساخت ساختمان تلگرافخانة
پاسخ وزارت ماليه به نامة حاج ميرزاحسن رشديه، درخصوص پرداخت مطالبات معوقة وي در زمان حضور در معارف گيلان
- شماره : ۲۴۷۴۷-۲۹۷
- تاریخ : ۱۳۰۲/۱۱/۱۸