10 بهمن، سالروز درگذشت آیت الله العظمی شیخ عبدالکریم حائری یزدی(ره)

مقدمه

عبدالكریم حائری یزدی(معروف به آیت‌ الله مؤسس و حاج شیخ) از مراجع تقلید شیعه، بنیانگذار و زعیم حوزه علمیه قم از سال ۱۳۰۱ تا ۱۳۱۵ش. بود. عبدالکریم حائری در خانواده‌ای مذهبی در مِهرجِرد میبد در سال 1276ق. به دنیا آمد. پدرش، محمدجعفر، را فردی متدین و پرهیزکار توصیف کرده‌اند. حائری سال‌های طولانی درحوزه علمیه کربلا، سامراء و نجف تحصیل کرد. او در سال ۱۳۳۳ق./۱۲۹۳ش. برای همیشه به ایران بازگشت و در ابتدا به اداره حوزه علمیه اراک مشغول شد. آیت‌الله‌ حائری در سال ۱۳۴۰ق (۱۳۰۰ش.) به دعوت عالمان قم، به آن شهر رفت و با شکل دادن به حوزه علمیه قم و بر عهده گرفتن ریاست آن، در قم ماندگار شد. در پی آن حوزه‌ای بزرگ در آن شهر تأسیس شد و حائری، آیت اللّه مؤسس لقب گرفت. حائری در دوران ریاست حوزه قم بیش از هر چیز به برنامه‌ریزی برای تثبیت و پیشرفت آن می‌اندیشید. تحول در روش‌های آموزش درحوزه، تخصصی شدن ابواب فقه، توسعه دامنه معلومات دانش‌پژوهان حوزه، حتی آموزش زبان‌های خارجی، و به طور خلاصه تربیت محقق و مجتهد، از برنامه‌های او بود. حائری خود را در معرض مقام مرجعیت قرار نداد و پس از فوت سیدمحمدکاظم یزدی(۱۳۳۷ق./۱۲۹۸ش.) دعوت برای رفتن به عتبات و پذیرش مرجعیت شیعه را نپذیرفت و اقامت در ایران را وظیفه خود خواند. با این حال با افزایش شهرتش در قم، بسیاری از ایرانیان و برخی شیعیان سایر کشورها ازمقلدان او شدند. حائری از سیاست گریزان بود و در ماجرای مشروطه نیز در امور دخالت نکرد اما به سبب جایگاه اجتماعی‌اش در اواخر عمر، ناچار به حضور در امور سیاسی شد؛ او به مسئله کشف حجاب(۱۳۱۴ش) اعتراض کرد و تا زمان درگذشت، مناسباتش با رضاشاه تیره بود. برخی از شاگردان او از جمله امام خمینی، محمدعلی اراکی،گلپایگانی، شریعتمداری و خوانساری در سال‌های بعد به مقام مرجعیت رسیدند. حائری در امور اجتماعی نیز فعال بود و از جمله کارهای عام المنفعه او تأسیس بیمارستان «سهامیه» قم و تشویق به ساختن بیمارستان «فاطمی» قم بود. شیخ عبدالکریم حائری در17 ذی القعد۱۳۵۵ق /10بهمن ۱۳۱۵ش.، پس از حدود ۱۵ سال اقامت در قم درگذشت. با وجود محدودیت‌های حکومتی، پیکر او تشییع باشکوهی شدآیت الله سید صادق قمی بر او نماز خواند و در حرم حضرت معصومه (س) به خاک سپرده شد.
10 بهمن 1315ش. سالروز رحلت آیت الله العظمی حائری یزدی (ره)  است، به همین مناسبت اداره‌کل خدمات آرشیوی (گروه ارتباطات آرشیوی) اسنادی در این زمینه در قالب 7 عنوان با معرفی 8 برگ سند و 1 قطعه عکس در وبگاه سازمان به علاقه مندان تقدیم می‌کند.