دوازدهم فروردین، روز جمهوری اسلامی

مقدمه

یكی از ویژگی های برجسته انقلاب اسلامی ایران كه آن را از سایر انقلاب های دنیا متمایز كرد برگزاری همه پرسی برای تعیین ماهیت حكومت كمتر از دو ماه پس از پیروزی انقلاب و پاسخ قاطع ملت به تغییر حكومت بود. 
   امام خمینی(ره) پس از ورود به كشور در پیامی مهدی بازرگان را به سمت نخست وزیری انتخاب و وی را مأمور تشكیل دولت موقت كردند. ایشان در پیام خود یكی از وظایف دولت موقت را انجام همه پرسی برای مراجعه به آرای عمومی ملت به منظور تغییر نظام سیاسی كشور ذكر كرده بودند.
   پس از پیروزی انقلاب، امام خمینی(ره) در آستانه بازگشت به قم اعلامیه ای در چند بند صادر كردند. در بند یازدهم اعلامیه ایشان بار دیگر اشاره ای به برگزاری همه پرسی و تعیین نوع حكومت كشور شده بود.  
   دولت موقت نیز به تبعیت از پیام ایشان دستورالعمل برگزاری همه پرسی را تهیه كرد. بر طبق دستورالعمل، همه پرسی در 165 شهرستان و 475 بخش برگزار و تعداد اعضای انجمن نظارت متشكل از پنج نفر برای هر حوزه انتخابیه بود.
   تعرفه های انتخابات نیز از دو نیمه «آری» به رنگ سبز و نیمه «نه» به رنگ قرمز تهیه و روی هر قسمت آن مطلب زیر درج شده بود:


«بسمه تعالی
دولت موقت انقلاب اسلامی
وزارت كشور
تعرفه انتخابات رفراندوم
تغییر رژیم سابق به جمهوری اسلامی
كه قانون اساسی آن از تصویب ملت خواهد گذشت.»

   شركت كنندگان برای اعلام نظر خود برای تعیین نوع حكومت كشور باید قسمت مورد نظر خود را از برگه جدا و در صندوق رأی می انداختند. 
   همچنین برای نظارت بر همه پرسی، دولت موقت، هیأتی از انجمن بین المللی حقوقدانان دموكرات مركب از یك زن و سه مرد را به ایران دعوت كرد تا ضمن مشاهدات خود جریانات این واقعه تاریخ را ثبت كنند. براساس اظهار نظر رئیس این هیئت، همه پرسی منطبق با شرایط ایران برگزار شده بود. 
   همه پرسی در روز 10فروردین 1358 آغاز شد. امام خمینی(ره) در محل اخذ رأی در مسجد چهار مردان قم حضور یافتند و به جمهوری اسلامی رأی دادند. در تهران نیز نخست وزیر و بسیاری از اعضای برجسته انقلاب آراء خود را در صندوق انداختند. انتخابات در ساعت 10 شب 11فروردین به پایان رسید و 2/98 درصد رأی دهندگان، به حذف نظام سلطنت و انتخاب جمهوری اسلامی رأی آری دادند. 
پس از اعلام نتیجه رسمی همه پرسی در دوازدهم فروردین، امام خمینی(ره) در پیامی با تبریك جمهوری اسلامی به مردم اعلام كردند: «...صبحگاه 12 فروردین كه روز نخست حكومت الله است از بزرگترین اعیاد مذهبی و ملی ماست. ملت ما باید این روز را عید بگیرند و زنده نگهدارند. روزی كه كنگره های قصر 2500 سال حكومت طاغوتی فرو ریخت و سلطه شیطانی برای همیشه رخت بربست و حكومت مستضعفین كه حكومت خداست بجای آن نشست.»
از آن پس، روز 12فروردین در تقویم به نام «روز جمهوری اسلامی» نامگذاری شد. به همین مناسبت اداره كل خدمات آرشیوی(گروه ارتباطات آرشیوی) منتخب اسنادی مرتبط با همه پرسی انقلاب اسلامی، شامل 11 عنوان با معرفی 15 برگ را در وبگاه سازمان به نمایش گذاشته است.

رونوشت لايحه قانونی «لغو مقررات و تشريفات دست و پاگير موجود در ارتباط با برنامه رفراندوم و تسريع در انجام امور آن»

  • شماره : ۳۱۰۵-۲۲۰
  • تاریخ : [اسفند ۱۳۵۷ش.]