24 اسفند 1328، سالروز امضای نخستین قرارداد دوستی و مودت ایران و هند

مقدمه

هند کشوری با تاریخ، تمدن و فرهنگ کهن است که دارای نژادها، زبان، اقوام، ادیان و فرهنگ های مختلف است. تاریخ نشان می دهد که هند همواره میزبان گروه ها و مهاجران مختلف بوده است که با سنت ها و آیین خود وارد هند شده، گاه فرهنگ خود را وارد اجتماع هند کرده و گاه با گذشت زمان ارتباط خود با سرزمین اصلی را از دست داده و تحت تأثیر فرهنگ هند قرار گرفته اند.
مهاجرت آریائی ها به هند از قدیمی ترین مهاجرت ها و بزرگترین نوع آن بوده است. در پایان هزاره دوم پیش از میلاد بخشی از اقوام آریایی وارد دره سند شده و با غلبه بر بومیان تاریخ هند را آغاز کردند. آریائی ها در فرهنگ، دین، ادبیات و نظام اجتماعی هند تأثیر بسیار نهادند. زبان سانسکریت و نگارش متون مقدس هند از جمله تأثیر آریائی های در آن کشور است.
از متأخران که در اوایل هزاره اول میلادی به فرهنگ و تمدن هند نفوذ کردند و بر آن تأثیر گذاشتند نیز می توان از ایران نام برد. سلطان محمود غزنوی در نیمه قرن دهم میلادی حوزه سند را به تصرف خود در آورد و زمینه گسترش اسلام و زبان فارسی را در شبه قاره هند فراهم کرد. 
در اوایل قرن هفدهم امپراتوری بریتانیا با تأسیس کمپانی هند شرقی و حضور در جنوب آسیا زمینه های نفوذ خود در هند را آغاز کرد. اولین پایگاه بریتانیا در سال 1619م. و در سورات از سواحل شمال غربی هند تأسیس شد. در اواخر همان قرن کمپانی هند شرقی سه مرکز تجاری دائمی خود را در مدرس، بمبئی و کلکته افتتاح کرد. نیروهای بریتانیایی با شکست دادن نیروهای هندی به تدریج توانستند حکومت هند را تحت تسلط خود درآورند. با ادامة این روند بریتانیا به نفوذ خود در هند استمرار بخشید و در اواسط قرن نوزدهم قدرت خود در بیشتر بخش های هند، پاکستان و بنگلادش کنونی را مستحکم ساخت تا جایی که در قرن نوزدهم عنوان هند بریتانیا به هندوستان اطلاق شد.
هندیان برای رسیدن به استقلال از سال 1857م. جنبش استقلال خواهی خود را آغاز کردند که به شورش نظامی علیه فرمانروایی بریتانیا انجامید. این نبرد گرچه بعد از چند ماه ناکام ماند اما در ظهور انجمن های مدنی مختلف در هند مؤثر واقع شد. به گونه ای که می توان شکل گیری حزب کنگره ملی هند که در قرن بیستم زمینه های استقلال هند را فراهم ساخت در سال 1885م. را از نتایج آن برشمرد. 
در 1920م. مهاتما گاندی به عنوان رهبر حزب یاد شده رهبری جنبش استقلال هند را برعهده گرفت. وی حزب سیاسی کنگره ملی هند را به یک جنبش گسترده مردمی تبدیل کرد تا علیه قوانین استعماری بریتانیا مبارزه کند. حزب از مقاومت و عدم همکاری پارلمانی و صلح آمیز برای دستیابی به استقلال بهره گرفت. این حرکت منجر به استقلال هند از امپراتوری بریتانیا و شکل گیری دو کشور مستقل هند و پاکستان شد.
هند در ۱۵ آگوست ۱۹۴۷م. و درست یک روز پس از استقلال پاکستان و با سخنرانی جواهر لعل نهرو، اولین نخست وزیر هند آزاد، استقلال خود از بریتانیا را اعلام کرد. از این روز با نام روز استقلال در این کشور یاد می شود و هندوها با برگزاری مراسم های مختلف آن را جشن می گیرند.
همچنین ۲۶ ژانویه از دیگر روزهای مهم ملی تقویم هندی است. این روز سالروز تصویب قانون اساسی این کشور در سال 1950م. است که با نام روز جمهوری شناخته می شود. تصویب این قانون نشان دهنده استقلال کامل هند از بریتانیا بود که به نقش فرماندار کل در آن کشور پایان داد. 
ایران و هند از دیرباز ارتباط نزدیکی با یکدیگر داشته‌اند. مراودات بین دو کشور گسترده و ابعاد سیاسی، تجاری، فرهنگ، ادبیات و مذهب را در برمی گرفت. این نزدیکی به حدی بود که تا قبل از ورود انگلیسی ها به این کشور زبان فارسی زبان رسمی دربار هند به شمار می آمد و با تشویق حکومت هند دانشمندان و ادیبان زیادی از ایران جذب آن کشور می شدند.
پس از اعلام استقلال هند دولت ایران بلافاصله سرکنسولگری خود در دهلی نو را به سفارت تبدیل کرد و سرکنسول و وزیرمختار ایران نیز به مقام سفیر کبیر ارتقا یافت. اولین همکاری سیاسی دو کشور نیز در 15 مارس 1950م. برابر با 24 اسفند 1328ش. قرارداد دوستی و مودت دو کشور بود که بین طرفین به امضا رسید. 
اداره کل خدمات آرشیوی(گروه ارتباطات آرشیوی) سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، به مناسبت 24 اسفند 1328ش./ 15 مارس 1950م.،‌ سالروز امضای قرارداد دوستی و مودت میان ایران و هند، نمایشگاهی مجازی شامل 28 عنوان با معرفی 39 برگ سند آماده نموده است که در وبگاه سازمان تقدیم علاقه‌مندان می‌شود.