6 مهر 1294ش، سالروز «تصویب قانون مالیات دخانیات»

مقدمه

پیشینه مصرف دخانیات به طور تخمینی به ده هزار سال پیش می‌رسد. در چین و یونان باستان، از تنباكو و توتون به عنوان گیاهی دارویی یاد شده است. همچنین بومیان آمریکا نیز از تنباکو به‌عنوان دارو استفاده می‌کردند. سپس این گیاه به اروپا برده شد و مورد استقبال و محبوبیت زیادی واقع گردید. 
   پس از تهاجم پرتغالی‌ها به جنوب ایران و اشغال جزیره هرمز و بندرعباس، توتون وتنباکو وارد ایران شد، در زمان شاه عباس صفوی کشت تنباکو از جنوب به نواحی مرکزی، شرق و شمال غربی کشور گسترش یافت. سپس نوع خاصی از بذر توتون از ترکیه به گیلان و مازندران برده شد و زیر کشت گسترده قرار گرفت. در مناطق دیگر از جمله: آذربایجان، اصفهان، ‌فارس،‌ بوشهر،‌ شاهرود و کردستان نیز این محصول مورد کاشت و برداشت عمده در انواع توتون سیگارت و چپق بود. با استقبال گسترده مردم از این این محصول در زمان ناصرالدین شاه امتیاز انحصار محصول توتون و تنباکوی ایران از مرحله کشت تا فروش به مدت 50 سال به شرکت انگلیسی واگذار گردید، که این امر با مخالفت‌های گسترده ‌مردم و علما روبرو شد و شاه تحت فشار شدید این امتیاز را لغو کرد. 
   در 6 مهر 1294ش. قانون مالیات دخانیات در مجلس شورای ملی به تصویب رسید که مشتمل بر 6 ماده بود از جمله: «بر اقسام توتون و تنباکو که در خاک ایران به عمل آمده باشد مالیات دخانیات برقرار می‌شود؛ مالیات دخانیات مذکوره در ماده اول که از عوارض غیر مستقیم است از قرار صدی سی از قیمت دریافت خواهد شد در صورتی که در تعیین قیمت تنباکو و توتون مابین مالیات بده و مأمورین مالیه اختلافی حاصل شود صدی سی از عین جنس دریافت خواهد شد، مالیات مقرره نسبت به توتون سیگار از قرار صدی بیست است؛ دولت می‌توانند در صورت اقتضا توتون و تنباکوی ساخته یا نساخته که حمل به خارجه می‌شود از مالیات دخانیات معاف بدارد؛ هر کس هر مقدار توتون و تنباکو به طور قاچاق یا به هر نحو دیگر از ادای مالیات بگریزاند عین جنس ضبط خواهد شد؛ مالیات دخانیات مذکوره در این قانون مستقیماً از زارع اخذ نخواهد شد؛ برای اجرای مواد مذکوره‌ فوق وزیر مالیه کمیسیونی از اشخاص بصیر با اطلاع تشکیل داده نظامنامه که مستلزم حسن اداره و سهولت جریان امور مالیات دخانیات و آسایش عامه است تهیه نموده پس از تصویب کمیسیون قوانین مالیه مجلس شورای ملی و رسیدن به صحه همایونی به موقع اجرا گذارده خواهد  شد».  
همچنین در 29 اسفند 1307ش. مجلس شورای ملی قانون انحصار دخانیات را در چهارده ماده تصویب کرد که به موجب آن حق واردات و صادرات، خرید و فروش، تهیه و نگهداری، حمل و نقل اجناس دخانیه و انواع کاغذ سیگار در سطح مملکت به انحصار دولت درآمد. در سال 1313ش. مؤسسه انحصار دخانیات ایران تشکیل شد و تأسیس ساختمان و نصب ماشین آلات دخانیات در سال 1314ش. انجام گرفت.  نخستین کارخانه‌ سیگارت سازی در سال 1316ش. در محل فعلی شرکت دخانیات ساخته شد که در سال 1347ش. نام آن به شرکت دخانیات ایران تغییر یافت.
اداره‌كل خدمات آرشیوی (گروه ارتباطات آرشیوی) به مناسبت 1294/7/6ش.، سالروز «تصویب قانون مالیات  دخانیات» نمایشگاهی شامل 12عنوان با معرفی 13 برگ سند را به علاقه‌مندان این حوزه تقدیم می‌کند.

رونوشت قانون ماليات دخانيات مصوب 6 مهرماه 1294ش.

  • شماره : ۱۵۴۰۵-۲۴۰
  • تاریخ : ۱۲۹۴/۰۷/۰۹