27 بهمن 1310، سالروز استقلال تلگرافخانة ايران

مقدمه

واژة تلگراف مركب از دو كملة يوناني «تله» دور، «گرافاين» نوشتن، به معني مجموعه وسايلي است براي بيان و دريافت مطالب از راه دور به كار مي‌رود.
نخستين تلاش‌ها براي اختراع چنين دستگاهي، در اروپا صورت گرفت، توسعه و تداوم تدريجي اين فعاليت‌ها به اختراع وسايلي، از جمله تلگراف شيميايي انجاميد. سپس، سيم‌کشي نخستين خطوط تلگراف برقي در اروپا آغاز شد. پس از اين، دستگاه گسترش جهاني يافت.
در ايران نيز هم‌زمان با حكومت ناصرالدين‌شاه و آزمايش موفقيت‌آميز تلگراف در اسفند 1236ش.، به همت اعتمادالسلطنه اولين خط تلگراف بين تهران و چمن سلطانيه (نزديک زنجان) نصب و راه‌اندازي شد و دو سال بعد به سمت زنجان و تبريز و جلفا امتداد يافت و به شبکة تلگراف روسيه پيوست و روز به‌ روز توسعه يافت. گفتني است، قبل از سال 1255ش. تلگراف زير مجموعه وزارت علوم و پست زير مجموعه وزارت وظايف و دارالشوري بود. درتاريخ 21 اسفند 1255 به دستور ناصرالدين‌شاه، علي قلي خان هدايت ملقب به مخبرالدوله به عنوان اولين وزير تلگراف ايران منصوب شد و عملا وزارت ارتباطات تاسيس شد. در سال 1259ش. تغييراتي در ساختار اداري کشور به خصوص در اداره پست و چاپارخانه ها ايجاد شد و ميرزا عليخان امين‌الدوله به عنوان اولين وزير پست منصوب گرديد. پس از آن در سال 1283ش. اولين اميتاز تلفن به بصير‌الممالک واگذار شد و به اين ترتيب تلفن نيز در تهران شروع بکار کرد. با توجه به تشابه وظايف اداره تلگراف و پست، در سال 1287ش. هر دو وزارت در هم ادغام و وزارت پست و تلگراف آغاز بکار کرد. در سال 1308ش. وزارت پست و تلگراف طي پيشنهادي به مجلس سهام شرکت تلفن وقت را خريداري و وزارت پست و تلگراف و تلفن شکل گرفت که ميرزا قاسم خان صوراسرافيل به عنوان وزير پست و تلگراف و تلفن منصوب شد.
در 27 بهمن 1310 نيز امتياز تلگرافخانة ايران كه شركت تلگراف هند و اروپا از آن بهره‌برداري مي‌نمودند منحل شد و تلگرافخانة ايران استقلال يافت.
در سال 1313ش. تمامي شرکت‌هاي تلفن موجود در سطح کشور در هم ادغام شدند و شرکتي واحد، به نام شرکت سهامي تلفن ايران و زير نظر وزارت پست و تلگراف و تلفن بوجود آمد و فعاليت‌هاي ارتباطي- مخابراتي کشور به دو سازمان مستقل دولتي سپرده شد.
به دليل افزايش جمعيت شهرها و ضرورت ايجاد ارتباط بين نقاط دور و نزديک، به موجب قانون تأسيس و اساسنامة شرکت مخابرات ايران مصوب خردادماه 1350ش.، شرکت سهامي تلفن ايران، منحل و تمامي دارايي‌ها و ديون و مطالبات و تأسيسات و کارکنان آن به شرکت جديدالتأسيسي به نام «مخابرات» منتقل شد. پس از پيروزي شكوه‌مند انقلاب اسلامي، شركت مخابرات نقش بسزائي در دوران مقدس ايفاء نمود و از سوئي توسعة ارتباطات در مناطق محروم روستايي با سرعت صورت پذيرفت و پس از ابلاغ سياست‌هاي اصلي 44 قانون اساسي، در سال 1388سهام شرکت مخابرات ايران در بورس واگذار و عملا اين شرکت به يک شرکت خصوصي تبديل شد.
اداره‌كل خدمات آرشيوي (گروه ارتباطات آرشيوي) به مناسبت 27 بهمن 1310، سالروز استقلال تلگرافخانة ايران، نمايشگاهي مجازي در قالب 16 فهرست با معرفي19  برگ سند را در وبگاه سازمان به پژوهشگران و علاقه‌مندان تقديم مي‌كند.