فهرست نویسی آثار هنری در کتابخانه ملی ایران گام رو به جلو در این حوزه است

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، حمیدرضا قلیچ خانی پژوهشگر و مولف کتاب فهرست نفایس هنری با بیان این مطلب با اشاره به پروژه فهرست نویسی نفایس هنری گفت: این پروژه از سال ۹۳ با همت کتابخانه ملی ایران آغاز شد. به این ترتیب که در گذشته تابلوها، نقاشی‌ها، نفایس خطی و قلمدان‌ها با کاربرگه‌های فهرست‌ نویسی برای نسخه خطی انجام می‌شد که این شیوه مورد نقد فنی قرار گرفت و سال‌ها دغدغه همکاران در بخش فهرست نویسی این بود که بتوانند این نفایس هنری را به ‌صورت بهتری فهرست‌ کنند و خوشبختانه در جلد نخست این کتاب که مربوط به تابلوها است، سعی شده این دغدغه مرتفع شود.

عضو کمیته خرید نفایس کتابخانه ملی در توضیح فهرست‌نویسی آثار هنری عنوان کرد: بر اساس کاربرگه‌های نسخ خطی نمی شد ارزش تابلوهای نقاشی و سیاه مشق‌ها را ارزش گذاری کرد. اما خوشبختانه زیرنظر کمیته مارک با مدیریت دکتر خسروی معاون کتابخانه ملی ایران، چهار برگه مجزا تنظیم و طراحی شد تا تابلوها، قطعات خوشنویسی، رقعه‌ها و مرقعات نفیس بر اساس آثار هنری فهرست نویسی شود.

قلیچ ‌خانی ادامه داد: بنابراین بر اساس طراحی این کاربرگه‌های آثار نفیس؛ فهرست نویس‌ها نیز ملزم شدند تا آثار نفیس را بر اساس اطلاعات مورد نیاز این کاربرگه‌ها فهرست نویسی کنند.

وی افزود: جلد اول فهرست نویسی آثار هنری مربوط به تابلوها است که به مناسبت هشتادمین سال تاسیس کتابخانه ملی چاپ شد و پیش بینی می شود ادامه فهرست نویسی آثار نفیس به ۱۰ الی ۱۲ جلد نیز افزایش پیدا کند.

قلیچ خانی در ادامه عنوان کرد: در گذشته نگارگری‌، نقاشی‌ و خوشنویسی‌ها در قالب کتاب و نسخه‌‌های نفیس تهیه و به چاپ می‌رسید و به نوعی این مجموعه‌ها در کتابخانه‌های سلطنتی نگهداری می‌شد اما از دوران صفویه به بعد و به ویژه در دوره قاجار با پیروی از فرهنگ فرنگی و تحت تاثیر بودن محصلان از فرنگ برگشته و استادانی چون کمال الملک، این آثار نفیس بر روی قاب‌ها آمد و به نوعی بر روی دیوار آویزان شد.

وی تصریح کرد: در این بین، در برخی از این نسخه‌‌های خطی شاهد نگارگری، خوشنویسی و نقاشی‌ها با مضمون امام حسین (ع) و مجالس روضه الشهدا نیز هستیم.

مولف کتاب فهرست نفایس هنری ادامه داد: در جلد نخست فهرست نفایس هنری پرتره‌هایی از دوره قاجار که توسط نقاشانی مانند «جعفر» کشیده شده است، وجود دارد. همچنین در این فهرست نویسی تلاش شده تا در کاربرگ‌ها ابعاد افقی و عمودی تابلوها در نظر گرفته شود و جنس کاغذ و ویژگی‌های آنها نیز در این کتاب آورده شده است.

وی در ادامه عنوان کرد: کتابخانه ملی با این فهرست نویسی آثار هنری و نفیس گامی رو به جلو در این حوزه برداشته است و در مقیاس با کشورهای دیگر به یک استاندارد جدید رسیده است و در سطح فهرست نویسی آثار هنری به سطحی حرفه ای دست یافته است. جلدهای دوم و سوم فهرست نویسی آثار هنری کتابخانه ملی به صورت آنلاین آماده شده است و به صورت کاغذی هم در دست اقدام است که کتاب فهرست نویسی حدود ۱۰ تا ۱۲ جلد شود.

عضو کمیته خرید نفایس کتابخانه ملی افزود: در طول ۶ سال گذشته نسبت به دهه های پیشین آثار ارزشمند هنری بسیاری توسط کمیته خرید نفایس کتابخانه ملی ایران، خریداری شده است که شامل طومار، جلدها، قلمدان و نگارگری‌ها و موارد مختلف دیگر هنری و نفیس می شود.

قلیچ خانی در تشریح دستاوردها و اهمیت تهیه فهرست نویسی آثار نفیس عنوان کرد: امروزه رشته‌هایی در دانشگاه و در مقاطع آکادمیک کارشناسی ارشد و دکتری در حوزه پژوهش هنر، فلسفه هنر، زیبایی شناسی و صنایع دستی در حال تدریس است و فهرست نگاری آثار هنری، دسترسی دانشجویان و پژوهشگر را راحت و ساده کرده مثلاً یک پژوهشگر می‌تواند درباره خط تعلیق یا ریحان و یا آثار پرتره جستجوی دقیق تری انجام دهد و یا اینکه درباره نوع رنگ، روغن و نام هنرمندان این آثار در کتابخانه ملی بر اساس فهرست نگاری به جستجوهای کامل‌تری می رسند. درحالیکه در گذشته برای این تابلوها و آثار هنری، هیچ توضیحی نیامده بود که مثلاً این تابلو بر روی چه زمینه و بومی نقاشی شده و یا قاب و شیشه آن تابلو به چه صورت است، درحالیکه برخی از این قاب و شیشه تابلو‌ها، عمری در حدود ۱۵۰ سال دارند.

پایان مطلب//