رییس کارگروه اسلام شناسی کتابخانه ملی:

اهمیت زبان فارسی در تمدن اسلامی به اندازه زبان فرانسه در اروپا است


تاریخ انتشار: ۱۳۹۸/۹/۲۷ - ۱۳:۴۶:۰
آخرین تاریخ بروزرسانی: ۱۳۹۸/۱۰/۱ - ۱۶:۳۰:۵
اهمیت زبان فارسی در تمدن اسلامی به اندازه زبان فرانسه در اروپا است
رییس کارگروه اسلام شناسی و ایران شناسی اندیشگاه سازمان اسناد و کتابخانه ملی، گفت: «بارتولد» ایران‌شناس و شرق‌شناس بزرگ روسی، اهمیت زبان فارسی در تمدن اسلامی را به اندازه اهمیت زبان فرانسه در تمدن اروپا می‌دانست‎.

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، همزمان با هفته پژوهش، آیین بزرگداشت یکصد و پنجاهمین زادروز «واسیلی ولدیمیر بارتولد» ایران شناس و شرق شناس بزرگ روسیه به همت اندیشگاه سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران برگزار شد.

غلامرضا امیرخانی- رییس کارگروه اسلام شناسی و ایران شناسی اندیشگاه سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران بر اهمیت آثار بارتولد تاکید کرد و گفت: با وجود گذشت یک قرن از عصر بارتولد، هنوز آثار این شرق شناس به زبان های اروپایی ترجمه می شود.

وی در ادامه افزود: به اعتقاد بارتولد جایگاه زبان فارسی در تمدن اسلامی همانند جایگاه زبان فرانسه در تمدن اروپاست.

امیرخانی اضافه کرد: این شرق شناس استفاده گسترده ای از نسخه های خطی داشته و همین مسأله را می توان از مشخصات اصلی تحقیقات بارتولد دانست. در این بین برخی از نسخه های خطی برای نخستین بار توسط او به جهان ایران شناسی و شرق شناسی معرفی شده است.

عضو هیات علمی سازمان اسناد و کتابخانه ملی اضافه کرد که دو ایران شناس بزرگ یکی در عرصه ادبیات و دیگری در حوزه تاریخ می شناسیم که اتفاقا هر دو در یک زمان می زیسته اند. ادوارد براون و بارتولد. یکی از غرب اروپا و دیگری از شرق. بیراه نیست اگر جایگاه این دو را بدون رقیب بدانیم.

سید محمدصادق سجادی- نویسنده و مترجم آثار تاریخی نیز گفت: تالیف تنها 250 مقاله توسط بارتولد برای دایره المعارف اسلام بریل ، گوشه ای از گستره پژوهشها و تالیفات اوست که بسیاری از این مقالات مربوط به ایران می شود.

عضو شورای عالی علمی مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی در ادامه به آثار برجسته این شرق شناس اشاره کرد و افزود: به غیر از ترکستان نامه که برای ایرانیان از اهمیت ویژه ای برخوردار است، کتاب های « خلیفه و سلطان » و «جغرافیای تاریخی ایران» از دیگر آثار برجسته بارتولد است.

وی بیان داشت: یکی از زمینه های تحقیقاتی بارتولد سکه شناسی بود که به واسطه آن مبهمات بسیاری را رمزگشایی کرد. او به مدد یافته های باستان شناسی، کتیبه ها و سکه ها توانست دوره های حکومتی بسیاری از سلسله ها را مشخص کند. در همین رابطه کتابی در باب سکه های اسلامی نوشت که سال ها پیش به فارسی ترجمه شد.

سرپرست تاریخ جامع ایران به اضافه شدن 65 سلسله به کتاب لین پول توسط بارتولد اشاره کرد و افزود: من نیز طی تحقیقاتی که انجام داده ام، 39 سلسله دیگر را به این اثر  اضافه کردم. در مجموع این کتاب به معرفی 270 سلسه پرداخته که امید است در ادامه و طی چاپ های بعدی تکمیل تر شود.

همچنین منصور صفت گل استاد ممتاز دانشگاه تهران به عنوان سخنران دیگر این نشست گفت: اگر به سال فوت بارتولد (1930 میلادی)توجه کنیم به نتایج قابل توجهی دست پیدا می کنیم. بارتولد را می توان مورخ روسی دوره گذار ارزیابی کرد. از طرفی او محصول تربیت دانشگاه روسی تزاری است و نیز با تجربه عمیق دانشی که از دوره تزاری به دست آورده بود، وارد دوره استقرار نظام شورایی و ظهور اتحادجماهیر شوروی شد.

وی ادامه داد: بارتولد دانشمندی است که در میانه رژیم بزرگ ظاهر شد و در همان دوره زندگی و فعالیت کرد، معمولا این دسته از دانشمندان که زندگی آن ها با تغییرات سلسه ای گره خورده است با دیگر دانشمندان متفاوت هستند.

صفت گل بارتولد را نمونه جذاب و ستایش برانگیزی از خاورشناسان معرفی کرد و افزود: او پیش از بسیاری از مورخان دوره معاصر مسائلی را در آسیای مرکزی، قفقاز و غیره مطرح کرده است و سایرین مطالب و پژوهش های این شرق شناس را گسترش دادند.

وی با اعلام اینکه بارتولد محصول شرق شناسی روسی است، اضافه کرد: پژوهشگران در اروپای غربی نظریه شرق شناسی را مختص خودشان ذیل یک تئوری ویژه قرار می دادند به عبارت دیگر مقصود از رفتن به سرزمین های دیگر گسترش تمدن غربی بود.این شرق شناس روسی کوشش فراوانی کرد که این خلا را برطرف کند همچنین بارتولد دانش قابل توجهی درخصوص تاریخ ایران دارد و حتی آن را بر مطالعات ترک شناسی مقدم قرار می دهد.

صفت گل با بیان اینکه بارتولد لازمه شناخت تاریخ آسیای مرکزی را  شناخت تاریخ ایران می داند، اضافه می کند: او مورخی علاقه مند به تحقیقات میدانی بود اما نکته نسبتا عجیب  این است که علاقه ای به سفر به ایران نداشت و از دیگر سو در بخشی از آثارش درخصوص ایران، استناد بیشتری به منابع و گزارشهای انگلیسی ها دارد و در این باره از منابع روسی بهره کمتری برده است.

وی با بیان اینکه این شرق شناس به بسیاری از نسخه های خطی دسترسی داشته است، تصریح کرد: او به منابع ایرانی و عربی دسترسی داشت چرا که بخش قابل توجهی از کتابخانه های آسیای مرکزی در اختیار روس ها بود.

آخرین سخنران نشست بزرگداشت یکصدوپنجاهمین زادروز بارتولد، گودرز رشتیانی – استاد تاریخ دانشگاه تهران بود. وی با اتکا به چند سال حضورش در روسیه و بهره گیری از منابع دست اول روسی  گفت: بارتولد نماینده ای از مکتب ایران شناسی بود که در روسیه شکل گرفت. چرا که باید گفت  ایران شناسی در روسیه با تاخیر بیشتری از روسیه شناسی در ایران شکل گرفته است.

وی افزود: در نخستین سفر یک جهانگرد روسی که به سال های 1468 تا 1472 میلادی باز می گردد مقوله ایران شناسی در روسیه مطرح شد به طوری که این امر را می توان طلیعه ایران شناسی در روسیه عنوان کرد.

رشتیانی به دوران ابتدایی آموزش زبان فارسی در روسیه اشاره کرد و گفت: برای اولین بار زبان فارسی توسط چند مهاجر آلمانی که به خدمت روس ها درآمده بودند آموزش داده شد.

این استاد دانشگاه با انتقاد از کاهش کارمندان علمی ایران شناسی در روسیه، یادآور شد: در سال های پایانی شوروی تعداد 81 کارمندعلمی ایران شناسی وجود داشت که این تعداد امروز به 3 تا 4 نفر رسیده است.

این استاد دانشگاه در ادامه به سنتی در مراکز علمی و آکادمی های روسیه اشاره کرد که بر اساس آن، مجموعه کتابها و اسناد و مدارک مربوط به اساتید برجسته عینا حفظ می شود و پس از حیاتشان در اختیار محققان قرار می گیرد. اتفاقی که در مورد بارتولد هم رخ داده است..

در این مراسم وابسته فرهنگی سفارت روسیه هم حضور داشت که متنی را درباره بارتولد و اهمیت مطالعات ایران شناسی برای حضار قرائت کرد.

انتهای مطلب/