پ‍یشنهاد جمع‌آوری منابع "دیداری‌وشنیداری" خانواده‌ها/ماجرای کشف نوارهای اصلی سخنرانی شریعتی در باغچه


تاریخ انتشار: ۱۳۹۸/۸/۲۵ - ۱۳:۴۸:۰
آخرین تاریخ بروزرسانی: ۱۳۹۸/۸/۲۵ - ۱۳:۵۳:۵۴
پ‍یشنهاد جمع‌آوری منابع
رئیس پژوهشکده اسناد سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در پیشنهادی به کتابخانه‌های عمومی کشور عنوان کرد: این کتابخانه‌ها به عنوان خط نخست ارتباط با مردم، به جمع‌آوری منابع گمشده "دیداری و شنیداری" خانواده‌ها همت کنند.

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، غلامرضا عزیزی صبح امروز (شنبه 25 آبان) در نشست نقش کتابخانه‌ها در بازیابی و نگهداشت منابع آرشیوهای دیداری و شنیداری که در راستای چهارمین پیش نشست آرشیوی پنجمین کنگره متخصصان علوم اطلاعات ایران در ساختمان آرشیو ملی ایران برگزار شد به مباحث آرشیو منابع گمشده "دیداری و شنیداری" پرداخت.

وی ادامه داد: همانطور که شباهت‌های بین علم آرشیو و کتابداری وجود دارد مسلما تفاوت‌های نیز وجود دارد به‌مانند تخصص‌های متعدد پ‍زشکی؛ بنابراین در حوزه آرشیوهای دیداری و شنیداری نیز این تفاوت‌ها و جزئیات وجود دارد.

عزیزی با اشاره به آرشیو شبکه خبر که بیشتر بایگانی است، گفت: بایگانی منابع دیداری و شنیداری این شبکه توسط دستگاهها صورت می‌پذیرد، با این وجود کار آرشیو منابع دیداری و شنیداری از حساسیت بیشتری برخوردار است زیرا شاید و گاهی در آرشیو منابع مکتوب، نمایه سازی توسط  آرشیویست صورت نپذیرد که مسلماً نیز درست نیست ولی در آرشیو منابع دیداری و شنیداری نمی‌توان "تایم کد" این منابع را رعایت نکرد.

رئیس پژوهشکده اسناد سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران با تاکید بر یکی از مهمترین اصول آرشیو که همان دسترس پذیر بودن منابع است، پرداخت و افزود:‌ هم اکنون منابع دیداری و شنیداری گمشده ای در پستوی خانه‌ها وجود دارد که می‌توان به صفحه گرامافون‌های قدیمی و فیلم‌های 8 میلیمتری مردم در خانوادهها اشاره کرد.

عزیزی با پیشنهادی به کتابخانه‌های عمومی کشور که به عنوان خط نخست ارتباط با مردم هستند، گفت: این کتابخانه‌ها به جمع آوری منابع گمشده "دیداری و شنیداری" خانواده‌ها همت کنند تا این منابع ارزشمند بازنمایی شوند.

آرشیوهای دیداری و شنیداری میراث کشور هستند

همچنین در این نشست سپیده سیروس کبیری - مدیر مرکز آرشیو صداو سیما نیز با تشریح روند آرشیو منابع دیداری و شنیداری و پرداختن به چالش‌های مهم این حوزه در رسانه ملی عنوان کرد: این چالش فقط مربوط به ایران نیست.

وی به یکی از اظهارنظرهای "ری ادموندسون" مدرس برنامه حافظه جهانی یونسکو اشاره کرد و گفت: ادموندسون می‌گوید: «تعداد آرشیوداران منابع دیداری و شنیداری به عدد 5 رقم نیز نمی‌رسند ولی این جامعه کوچک و گمنام - مسئولیت بسیار بزرگی را بردوش دارند و این افراد با تعداد کم می‌توانند در تغییرات مهم دنیا نقش ایفا کنند و متعاقباً این گفته آقای ادموندسون - دقیقا به یکی از آیه‌های نص صریح قرآن تاکید می‌کند.

کبیری همچنین به یکی از بررسی‌ها در حوزه آرشیوهای دیداری و شنیداری که توسط دکتر اصنافی – استاد دانشگاه شهید بهشتی در سال 90 صورت پذیرفته بود پرداخت و گفت: ‌در این بررسی نیز آورده شده است که فیلدهای کتابداری در این حوزه برای فهرست نویسی منابع آرشیوی کافی نیست.

وی با اشاره به یک بررسی دیگر در سال 88 عنوان کرد: در این بررسی نشان داده شد که فقط 8 کتابخانه مرکزی دانشگاههای کشور دارای آرشیو دیداری و شنیداری هستند.

کبیری با اشاره به تعدد کتابخانه‌های کشور که در حوزه‌های ملی، عمومی، دانشگاهی، تخصصی، آموزشی، پژوهشی فعالیت می‌کنند، به آرشیو منابع دیداری و شنیداری صدا و سیما پرداخت و افزود: آرشیو صدا و سیما - قدیمی ترین آرشیو دیداری و شنیداری کشور است، و چون رسانه ملی بیشترین منابع آرشیوی دیداری و شنیداری را دارا است متعاقبا کارشناسان آرشیو صدا و سیما با شاخص‌های آرشیو منابع دیداری و شنیداری نیز بیشتر آشنا هستند مقوله ای که در کتابخانه‌های کشور شاهد آن نیستیم.

وی با بیان اینکه آرشیوهای دیداری و شنیداری میراث کشور هستند، گفت: ولی متاسفانه درصد قابل توجه ای از این منابع در گوشه کتابخانه‌ها رها شده‌ اند.

ماجرای کشف کاست‌ نوارهای اصلی سخنرانی دکتر شریعتی در باغچه

همچنین مهرناز خراسان چی -  دبیر پنجمین کنگره متخصصان علوم اطلاعات ایران و رئیس سابق کتابخانه عمومی حسینیه ارشاد نیز در ادامه این نشست به تشریح عدم تمرکز در زمینه آرشیوهای دیداری و شنیداری نسبت به تمرکز آنها پرداخت.

وی در ادامه با تشریح برخی تجربیات در جمع آوری منابع دیداری و شنیداری برای کتابخانه عمومی حسینیه ارشاد عنوان کرد: مثلا وقتی توانستیم آرشیو دیجیتال این کتابخانه را سروسامان دهیم پس از سالها کاست‌ اصلی نوارهای سخنرانی دکتر شریعتی که در گونی و در باغچه ای از ترس ساواک خاک شده بودند تحویل کتابخانه عمومی حسینیه ارشاد شد.

خراسان چی همچنین به دو حوزه گذشته نگر و آینده منابع دیداری و شنیداری پرداخت و افزود: تعداد قابل توجه ای از منابع دیداری و شنیداری نیز در دست مردم است که جمع‌آوری و ارزشیابی آنها - کار کلیدی به شمار می‌آید.

تفرشی: دسترس‌پذیری منابع آرشیو برای آحاد مردم - مهمترین وظیفه مراکز آرشیوی

درادامه نشست نقش کتابخانه‌ها در بازیابی و نگهداشت منابع آرشیوهای دیداری و شنیداری؛ مجيد تفرشی - تاريخ نگار، سند پژوه و پژوهشگر نیز به این مسئله مهم تاکید کرد که روی آوردن مراکز آرشیوهای ملی و عمومی به جمع آوری آرشیوهای خصوصی کاری لاکچری به حساب می‌آید و آنها باید به وظایف اصلی خود که دسترس‌پذیر بودن منابع برای همه آحاد مردم است بیشتر توجه کنند.

افتتاح بانک تاریخ شفاهی در سایت ایران صدا - در آینده

همچنین در ادامه این نشست – علی قدیمی از آرشیویست‌های صداو سیما نیز به تشریح فعالیت‌های معاونت مجازی رسانه ملی از جمله "سایت ایران صدا" و "بازار محتوا" پرداخت و گفت: به زودی بانک تاریخ شفاهی در سایت ایران صدا نیز افتتاح می‌شود.

قدیمی با تشریح اهمیت آرشیو منابع دیداری و شنیداری که باید اشتراکات مراکز آرشیوی در این زمینه بیشتر شود، گفت: همانطور که باید اطلاعات در زمینه آرشیو این منابع افزایش یابد؛ باید راهکارهای برای نگهداری این آرشیوها نیز در نظر گرفت.

وی بر ضرورت انتقال تجربیات در این حوزه با تعیین پروتکل‌های مشخص تاکید کرد و افزود: حتی همین امروز نیز برای جلوگیری از روند از بین رفتن منابع دیداری و شنیداری دیر شده است و باید از 15 سال پیش این روند پیش گرفته می‌شد ولی با این وجود باید اقدامات لازم سریعتر صورت پذیرد.

پایان مطلب/