بروجردی: کتابخانه ملی دغدغه‌ای جدی درگردآوری نسخ شاهنامه دارد


تاریخ انتشار: ۱۳۹۸/۲/۲۵ - ۱۱:۱۹:۰
آخرین تاریخ بروزرسانی: ۱۳۹۸/۲/۲۵ - ۱۵:۴:۳۳
بروجردی: کتابخانه ملی دغدغه‌ای جدی درگردآوری نسخ شاهنامه دارد
رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی با بیان اینکه درحال حاضر پنج نسخه نفیس از شاهنامه فردوسی در این سازمان نگهداری می‌شود، گفت: سازمان اسناد و کتابخانه ملی نیز دغدغه‌ای جدی درگردآوری نسخ شاهنامه دارد.

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، همایش روز پاسداشت زبان فارسی و بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی امروز (چهارشنبه، 25 اردیبهشت‌ماه ۱۳۹8) به همت فرهنگستان زبان و ادب فارسی  و با همکاری سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در محل سالن قلم این سازمان برگزار شد.

اشرف بروجردی در ابتدای این همایش ضمن پاسداشت این روز، اظهار داشت: می‌دانیم شاهنامه فردوسی، نه تنها میراث ماندگار فرهنگ ایرانی، که شاهکاری بی بدیل در حوزه ادبیات کلاسیک جهان است.

رئیس سازمان اسناد وکتابخانه ملی ایران، افزود: شاهنامه فردوسی پس از سه حماسه ملل باستانی بین النهرین، یونان و هند سروده شد و حماسه ملی ایران است؛ حماسه ای که با سی و اندی سال، رنج بردن حکیم توس بازسازی شده و ارزش و اعتباری جهانی یافته است.

وی ادامه داد: شاهنامه، تداوم سنت ادبی دوران ساسانی است که در روزگار رشد فرهنگ اسلامی ایران به سلک نظم کشیده شد. مآخذ فردوسی، بیشتر، خدای نامه پهلوی بوده که رنگ زمانه به خود گرفته و با بینش ادبی یک شاعر مسلمان قرن چهارم و پنجم بازسروده شده است.

وی با بیان اینکه فردوسی با آگاهی از سنت گذشته و نیاز زمان خود، به گردآوری داستان ها و اسطوره‌های پیشین پرداخت، گفت: شاهنامه فردوسی، نگاهی به گذشته، از دیدگاه مردمی است، که دوران زندگی باستانی را پشت سرگذاشته اند و سر آن دارند که باآموختن از دیروزشان، امروز زندگی نویی را آغاز کنند در این میان فردوسی شاهنامه را به مثابه یک دانشنامه ادبی، پیشکش فرهنگ و هویت ایرانی کرد.

بروجردی در ادامه به ساختارهای بیرونی و درونی شاهنامه اشاره کرد و افزود: در پس شکل بیرونی شاهنامه، که تاریخ شاهنشاهی ایران است، ساختاری درونی وجود دارد، وآن، توصیف پادشاهان آرمانی است، چنانکه حکیم توس آن را در نظرداشته است. شاید این بازسازی آرمانی یکی از بزرگ ترین آموزه های شاهنامه برای شاعران و نویسندگان زمانه ما باشد.

 

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران با تاکید بر اینکه بی تردید شاهنامه فردوسی را می‌توان از دیدگاه های گوناگون بررسی کرد، گفت: از جمله این بررسی ها می توان به ویژگی‌های زبانی، ادبی، داستانی، تاریخی، اجتماعی، فرهنگی و غیره اشاره کرد.

وی حضور زن در اثر حماسی حکیم فردوسی را حضوری فراگیر و سازنده دانست و اظهار داشت: از میان هزاران هزار مردی که در داستان‌های شاهنامه حضور دارند، نسبت مردان قهرمان و زنان قهرمان و نام آور برابر است.

بروجردی اضافه کرد: حکیم توس، بنا به یافته برخی شاهنامه پژوهان، متمدنانه و سازنده به زن نگریسته و با نگاه انتقادی به اندیشه تازیان جاهل، مقام زن را ارج نهاده است.

وی گفت: در بررسی زنان شاهنامه به زنانی برجسته و شاخص برمی‌خوریم که هریک دارای ویژگی های یک قهرمان ارزشمند نمایشی هستند و به دلیل داشتن خصلت های اصیل انسانی، به تنهایی می‌توانند محور یک اثر سترگ حماسی یا نمایشی قرار گیرند و متاسفانه این ظرفیت های شاهنامه برای نسل جوان ما شناخته شده نیست.

رئیس سازمان اسناد وکتابخانه ملی ایران،  تصریح کرد: برای مثال «مادر سهراب» زنی در اندازه‌های بزرگ مادری است که به خاطر عشق به فرزند از فرستادن او نزد پدر خودداری می‌کند و ناخواسته در مرگ فرزند شریک می‌شود؛ وصد افسوس که درام نویسان امروز ما از این شخصیت ویژه و پیچیده غفلت ورزیده اند. «گُردآفرید» شیرزنی با خصلت های اصیل مردانه است که چون یک قهرمان سلیح می پوشد و برای پاسداری از آب و خاک خود می‌جنگد. «فرنگیس» دختری تورانی است که به موازات سیاوش ایرانی، اسطوره پاکی و وفاداری است.

بروجردی شاهنامه را دانشنامه ای ادبی و ملی و مجموعه ای از معرفت آغازین مردم ایران برشمرد و افزود: این عصر با توجه به مسائل ملی و فرهنگی عصری که فردوسی در آن میزیسته، به شیوه ای ادبی سروده شده است.

رئیس سازمان اسناد وکتابخانه ملی ایران، گفت: شاهنامه اثری است که از بینش و فرهنگی قوی سخن می گوید که سهم ارزنده ای در پیشرفت کشورداری، سیاست و ادب جهانی داشته است.

وی، افزود: فردوسی با مراحل مختلف تمدن و فرهنگ گذشته آشناست، باهویت ملی و آسیب هایی که روبه روی فرهنگ زمان او قرار گرفته آشناست، و سال ها رنج می برد تا اثری خلق کند که در اعصار و قرون متمادی، نشانه و مظهر ایران باشد.

وی یکی از راه های حراست از میراث فردوسی را حفظ نسخ شاهنامه عنوان کرد و گفت: نسخی که اکثرا درایران وآسیای میانه نگاشته شده اند اما بخش زیادی از آنها در ایتالیا، بریتانیا، روسیه و... نگهداری می‌شوند.

وی تصریح کرد: با وجود اینکه نسخ بسیاری از ایران خارج شده اند اما ایران گام هایی را برای جهانی کردن این میراث گرانب‌ها انجام داده است. ثبت شاهنامۀ بایسنقری در حافظۀ جهانی، یکی از این اقدامات بود شاهنامۀبایسنقری که دردوران تیمرویان) سال 1430 میلادی، 837 ق (درهرات نوشته شد، اثری منحصر به فرداست که ایران توانست درسال 2007 آن را به ثبت جهانی برساند و تنها نسخۀ این اثر در موزۀ کاخ گلستان نگهداری می شود) این اثراولین اثر ثبت جهانی شده در ایران است. علاوه بر بعد ادبی، شاهنامۀبایسنقری از بعد هنری نیز ویژگی های برجسته بین المللی دارد.

وی ادامه داد: این اثر با تذهیب‌های فراوان خطاطی طلاکوب نگاشته شده است. علاوه براین مفصل ترین مقدمه از میان سه مقدمه ای که بر شاهنامه نوشته شده مقدمه ای شاهنامۀبایسنقری است.

بروجردی با اعلام اینکه در حال حاضر پنج نسخه نفیس از شاهنامه در این سازمان نگهداری می‌شود، اظهارداشت: سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی نیز دغدغه ای جدی درگردآوری نسخ شاهنامه دارد و در تلاش است در جهت حراست ازاین اثر، امکانی برای جذب نسخ باقیماندۀشاهنامه درکشور و جلوگیری ازخروج آن داشته باشد. نسخه های خطی شاهنامه فردوسی درکتابخانه ملی هم از نظرتاریخ کتاب تو از نظر زیبایی شناسی جزءنسخ نفیس محسوب می شوند.

وی در ادامه به برخی از این نسخ اشاره کرد و افزود: «منتخبی ازشاهنامه» که کتابت آن توسط محمود حکیم پسروصال شیرازی انجام شده است. مربوط به سال 1269 قمری بوده، شاهنامه مربوط به سال 1008 - 1007 قمری است. این نسخه به لحاظ آرایه ها، نقاشی ها و قدمت کتابت ممتازاست، شاهنامه دیگری که به لحاظ هنری نسخه نفیس است. مجالس مینیاتور زیباو سرلوحه ای مذهب ومرصع آراسته دارد. تاریخ کتابت آن 12۵9 قمری است و شاهنامه که کتابت آن توسط سعدالله بن رفیع الدین شیروانی به سال 9۵9 قمری انجام شده است و از لحاظ تاریخ کتابت، جلد و مجالس مینیاتور ممتاز است و شاهنامه دیگری که کتابت آن به سال 927 قمری است.

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی خاطر نشان کرد: به طورکل، نسخ خطی نفیس شاهنامه در کتابخانه ملی از لحاظ تاریخ کتابت ازقرون 10 ، 11 ، 12 ، 13هستند، هم از نظرقدمت و هم از نظرتزئینات جزء نفایس ملی محسوب می شوند.

انتهای خبر /