معرفی آرشیوهای ملی جهان
آشنائی مختصری با آرشيو پاكستان (3)
تلاش‌های اولیه
در اولین همایش تاریخ پاكستان كه از 27م نوامبر تا اول دسامبر 1947 در كراچی برگزار شد دكتر قرشی، تاریخ‌نگار و مدرس برجسته‌ی پاكستان، پیشنهاد ایجاد كمیسیون آرشیو و اسناد تاریخی را ارائه داد. به دنبال آن، كمیسیون آرشیو و تاریخ پاكستان، اوایل سال 1948 به وجود آمد و دكتر قرشی، به ریاست آن منصوب شد.
هدف این كمیسیون، حفظ و نگهداری میراث فرهنگی پاكستان و سازماندهی امور مربوط به كشف و نگهداری و انتشار اسناد عمومی بود. كمیسیون مذكور، در دسامبر سال 1948 پیشنهاد ایجاد آرشیو در كراچی، اسلام‌آباد و شش آرشیو منطقه‌ای را در ایالت‌ها ارائه كرد. به دنبال این پیشنهاد، دولت پاكستان در نوامبر سال 1951 به ایجاد سازمان اسناد و كتابخانه‌ها اقدام كرد.
چرا كتابخانهی ملی پاكستان، با آرشیو ملی این كشور ادغام شد؟
كتابداران و آرشیوداران پاكستان، اغلب این سوال را مطرح می‌كنند. گرچه جواب مشخصی وجود ندارد، اما موارد احتمالی زیر، در این خصوص مطرح می‌شود.
یكی این‌كه، تطبیق فردی خاص در ساختار جدید اداری كشور مد نظر بوده است. آن شخص، اسدالله، كتابدار سابق كتابخانهی سلطنتی هند بود كه تصمیم گرفته بود به دولت پاكستان بپیوندد و شغلی مادام‌العمر در وزارت آموزش و پرورش انتظارش را می‌كشید. با ادعای گروهی از كتابدران مبنی بر تشكیل سازمان اسناد و كتابخانه‌ها در پاكستان به پیشنهاد اسدالله(خویشاوند نزدیك چودهری محمدعلین، رئیس كل وزارتخانه‌ها و نخست‌وزیر بعدی پاكستان)، این فرض قدرت گرفت. با وجود این، درگذشت نابهنگام اسدالله در سال 1949 این موضوع را مسكوت گذاشت.
همچنین ممكن است در آغاز دو پیشنهاد جداگانه برای تأسیس سازمان آرشیو و سازمان كتابخانه‌ها مطرح بوده است. اما برای كاهش مخارج، دو سازمان پیشنهادی در قالب یك سازمان ادغام شده باشند.
از دیگر سو، ادغام آرشیو و كتابخانه را در پاكستان، می‌توان نشئت گرفته از فكری همه‌گیر در ایالات متحده دانست كه بر اساس آن كتابخانه‌ها، كار و پیشرفت آرشیو را به‌شدت تحت تأثیر قرار دادند. شاید هم فردی كه تجربه‌ی كار در ایالات متحده را داشته است، پیشنهاد تركیب دو سازمان را داده باشد. به هر روی، به رغم تلاش‌های كمیسیون آرشیو و اسناد تاریخی پاكستان و علایق شخصی برخی از تاریخ‌نگاران پاكستانی، پیشرفت عمده‌ای در توسعه‌ی آشیو رخ نداد. پاكستان پس از كسب استقلال، با مشكلات فراوان اجتماعی، اقتصادی و سیاسی مواجه شد كه مستلزم رسیدگی فوری بودند. اظهارات دكتر قرشی در آستانه‌ی دومین مجمع كمیسیون – كه در سال 1954 در پیشاور برگزار شد – تمامی مشكلات موجود را بر سر راه كمیسیون دربرداشت: «برخی از ایالات، اداره‌ی ثبت داریم اما اداره‌ی ثبت و آرشیو مركزی پیشرفته و كامل وجود ندارد. در حال حاضر، تعداد كارمندان كم است؛ در حالی كه وظایف گوناگونی به عهده دارند. همچنین این افراد، فاقد مكانی مستقل برای انجام امور محوله هستند. در این مرحله از تاریخ كشور مانند همه‌ی دوران، اطلاعات شایان توجهی وجود دارد كه از ارزش بسیاری برای تاریخ‌نویسان برخوردارند و مادامی كه از این اسناد به روش علمی نگهداری نمی‌شود، می‌باید ادارات اسناد مجهز با كارمندان كافی ایجاد شود. متأسفانه ارزش واقعی اسناد هنوز به طور كامل شناخته نشده است. ادامه دارد... .