برگزاری نشست تخصصی «مردم‌شناسی»


تاریخ انتشار: ۱۳۹۷/۶/۱۴ - ۱۴:۳۴:۰
آخرین تاریخ بروزرسانی: ۱۳۹۷/۶/۱۴ - ۱۷:۳۷:۵۰
برگزاری نشست تخصصی «مردم‌شناسی»
نشست تخصصی «مردم‌شناسی»، عصر دوشنبه در تالار فرهنگ سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران برگزار شد.

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، در ابتدای این نشست، «علیرضا حسن‌زاده»؛ پژوهشگر مردم‌شناسی با موضوع «انقلاب مشروطه و گفتمان مردم‌شناسی» صحبت کردو گفت: انقلاب مشروطه گفتمان مردم‌شناسی را شکل داد. او با اشاره به مفهوم «رُمانی شدن» در آرا و افکار میخائیل باختین؛ فیلسوف روس گفت: او این مفهوم را برای آثار داستایفسکی بکار می برد و به چندصدایی اشاره دارد. اما در این میان، فرهنگ غیررسمی بستری برای چندصدایی و تنوع فرهنگی است ومشروطه در این چشم انداز پدید آمد. در حوزه عمومی اما مشروطه، حرکت به سوی جامعه قانونی بود و کوشید تا در حوزه عمومی تعمیم یابد. دیگر آنکه تغییر فرهنگ نیز به یاری مشروطه صورت گرفت. تا پیش از آن، در جامعه قاجار، رابطه ارباب و رعیت برقرار بود اما پس از آن، تعاریف تغییر یافت و به گفته ارنست کاسیرر، کارکرد افسون‌زدا پیدا کرد. و این اتفاق، خود را در ادبیات پس از مشروطه نیز نشان داد. ادبیات پیش از مشروطه، به قول مهدی اخوان ثالث، ملوک الطوایفی است و همه اش درباره شاه که معروف ترین شاعر آن، ملک الشعرای صبا است. اما پس از مشروطه است که مسالک المحسنین و سفینه طالبی توسط طالبوف، سیاحت نامه ابراهیم بیک توسط زین العابدین مراغه ای و بعدتر تهران مخوف توسط مرتضی مشفق کاظمی و روزگار سیاه توسط عباس خلیلی نوشته شد. دوران پسامشروطه عرصه چندصدایی است و دزنان نیز در آثار مکتوب جای می گیرند چون آثار ادبی مخاطب عمومی پیدا کرده اند و حتی کمی بعد، شکل اشعار نیز با افسانه نیما متحول می شود. همچنین شعر ملی یا روزنامه ای با آثار نسیم شمال ظهور می کند که این هم، محصول پدیده چندصداییِ پس از مشروطه است. عصر مشروطه با تغییر مفهوم فرهنگ و بالارفتن جایگاه آن همراه است و حتی شعر «زنده باد ملت ایران» در همین دوره مطرح می شود و گویی انسان آزاد ایرانی در همین دوره متولد می شود. به همین سبب، صادق هدایت به سراغ  فرهنگ مردم رفت. با این توجه چرایی و چگونگی تاسیس نهاد مردم شناسی در ایران در سال 1315 و تاسیس گروه انسان شناسی دانشگاه تهران در سال 1337 رخ می دهد و این شکل گیری تفکر مردم شناختی محصول دوره مشروطه است.

در ادامه، «محمدعلی مرآتی» سخنان خود را با موضوع «موسیقی­شناسی اقوام ایرانی؛ گوناگونی و یکپارچگی» مطرح کرد. او با توضیحی درباره مفهوم اتنوموزیکولوژی یا مردم‌شناسی قومی داد و گفت: تفاوت موسیقی قومی و موسیقی کلاسیک دستگاهی در ایران در این است که شعر در موسیقی اقوام گسترش پیدا نمی کند ولی فواصل جایگاه خاصی دارد. او درباره پژوهش موسیقی قومی گفت: عبدالقادر مراغه ای در قرن هشتم و عبدالعلی وزیری بزرگترین پژوهندگان موسیقی اقوام هستند و دیگر پژوهش مهم دیگری نداریم. او همچنین درباره ابعاد ادیان، اسطوره، آیین و باور، زبان، ادبیات و ترانه ها، جغرافیای فرهنگی تاریخی و تاریخ پیش و پس از مغول هم نکاتی مطرح کرد.

آخرین سخنران، «پروانه قاسمیان» بود که با موضوع «مروری بر تاریخ پوشاک سنتی ایران» سخن گفت. او با اشاره موردی به پوشاک سنتی زنان گیلان بیان داشت: ویژگی همه البسته سنتی زنان ایرانی شامل سال و سربند، پیراهن، شلوار و کفش در رنگ‌بندی های گوناگون و شاد بوده است. سربندهای ایرانی خیلی بلند است. شمالی ها مثلا نسبت به کردها لباس نازک تر و کمتری دارند و مثلا نسبت به آذری ها کوتاه تر هم هست. آنگونه که به نظر می رسد، مناطق سبز، آگاهی بیشتری نسبت به رنگ در البسه خود دارند. جالب آنکه مکشوفات در کاوش های باستان شناسی تپه مارلیک نشان می دهد شکل لباس زنان گیلک، هیچ تغییری ساختاری و محتوایی نکرده است. این عدم تغییر در 6 هزار سال گذشته در سراسر ایران هم، چنین بوده و این، هویت یکدستِ ایرانی را نشان نمی دهد که باید در حفظ آن بکوشیم.