در نشست «روش تحقیق و شکل‌گیری گفتمان تاریخی» مطرح شد/ آیا تاریخ یک علم است؟
به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، «ساقی گازرانی»؛ پژوهشگر تاریخ ایران باستان و قرون اولیه اسلامی در نشست «روش تحقیق و شکل‌گیری گفتمان تاریخی» که صبح سه‌شنبه 26 تیر در اندیشگاه فرهنگی برگزار شد، گفت: در ابتدا باید به تفاوت مورخ و پژوهشگر تاریخ توجه کنیم. پژوهشگر تاریخ واقعیت را از دل منابع مختلف بیرون می‌کشد اما مورخ، تاریخ را نگاشته و تولید می‌کند.
او به موضوع نگارش تاریخ اشاره کرد و گفت: تمام مباحثی که در صد سال اخیر درباره تاریخ نوشته شده از موضع خاصی است. در یک گفتمان تاریخی، حقیقت به صورت چندپاره و تکه تکه شکل می‌گیرد. در چنین شرایطی تمام بازیگران زمین بازی از یک موضع مشخص عمل می‌کنند؛ گاهی از موضع ایدئولوژیک و گاهی بر مبنای دانش. بنابراین ما با یک معضل برای تشخیص واقعیات روبه‌رو هستیم. به طوریکه سیطره فکری هر یک از نویسندگان کتب تاریخی، برای زمانی نسبتا طولانی و در رابطه با یک دوره تاریخی مشخص در جامعه حکم‌فرماست.
او در ادامه بیان کرد: بنابراین یک گفتمان تاریخی از جایی آغاز می‌شود، در ادامه شکل می‌گیرد تا زمانیکه با چالش مواجه شود. اما متاسفانه امروز برای علاقه‌مندان به تاریخ، محک و معیار مشخصی برای تشخیص درست مواضع پژوهشگران تاریخ وجود ندارد. البته گاهی عناوینی مشخصی هستند که موضع نویسنده را تا اندازه‌ای مشخص می‌کنند. گازرانی به کتاب «ایران در بحران زوال؛ صفویه و سقوط اصفهان» نوشته رودی متی اشاره کرد و گفت: به عقیده من وجود کلمه زوال در هر عنوانی شک برانگیز است؛ چرا که نشان می‌دهد از زاویه تئوری زوال شرق (مربوط به قرن 19) که نقدهای بسیاری به آن وارد شده، به مسئله پرداخته است.
این پژوهشگر تاریخ در بخش دیگری از سخنان خود به موضوع طبقه‌بندی رشته‌ها و روش‌شناسی آن اشاره کرد و گفت: روش‌شناسی رشته‌های علوم انسانی مانند روان‌شناسی، باستان‌شناسی، اقتصاد، تاریخ و ... بسیار با هم متفاوت است؛ باید بدانیم که تاریخ در کدام طبقه‌بندی قرار دارد و روش آن چیست. همچنین باید به این موضوع بپردازیم که آیا اساسا تاریخ یک علم است یا خیر؟ اگرچه می‌شود از برخی از روش‌های علوم انسانی در تاریخ نیز استفاده کنیم.
گفتنی است سلسه جلسات نشست «روش تحقیق و شکل‌گیری گفتمان تاریخی»، سه‌شنبه‌ها، ساعت 10:30 تا 12:30 و به مدت ده جلسه در سالن اندیشگاه فرهنگی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران و با حضور ساقی گازرانی برگزار خواهد شد.