گزارش سفر نمایندگان سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران به کشورهای ازبکستان و چین


تاریخ انتشار: ۱۳۹۷/۳/۲ - ۱۶:۴۰:۰
آخرین تاریخ بروزرسانی: ۱۳۹۸/۲/۳ - ۱۳:۱۱:۵۲
گزارش سفر نمایندگان سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران به کشورهای ازبکستان و چین
صبح چهارشنبه، دوم خرداد، نشستی با محوریت گزارش سفر نمایندگان سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران به کشورهای ازبکستان و چین، در تالار فرهنگ سازمان برپا شد.

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، در این جلسه که «اشرف بروجردی»؛ رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران نیز حضور داشت، در ابتدا «غلامرضا امیرخانی»؛ معاون کتابخانه ملی، به ارائه گزارشی درباره سفر به ازبکستان پرداخت و گفت: این سفر در اواخر فروردین ۱۳۹۷ برای شرکت در دوازدهمین همایش کتابخانه‌ها و مسائل نوین در آسیای میانه صورت گرفت که در شهر تِرمِذ برپا شد. این شهر در مرز ولایت بلخ افغانستان واقع شده و رود آمودریا(جیحون) را در کناره خود دارد. در ازبکستان اگرچه زبان، فارسی است است اما خط رایج، سیریلیک است. جالب آنکه مقابر کهن، همه به خط فارسی و عربی است و حتی در مزار حکیم ترمذی؛ عارف قرن سوم، کتیبه هایی به عربی از آیات قرآن وجود دارد که خودِ آنها امکان خوانش این آیات را ندارند، چون اساسا با فارسی و عربی بیگانه‌اند.

او سپس درباره کتابخانه های ازبکستان اظهار داشت: کتابخانه ملی ازبکستان که اخیرا به نام امیرعلیشیر نوایی؛ وزیر و ادیب قرن نهم که بنیانگذار ادبیات ترکی جغتایی نیز هست، نامگذاری شده، در تاشکند (پایتخت ازبکستان) واقع است. این کتابخانه که پیش از این، زیر نظر وزارت فرهنگ اداره می شد، با روی کار آمدن شوکت میرضیااُف به ریاست جمهوری این کشور، به سبب علاقه شخصی از ابتدای فوریه 2018  تحت نظارت رئیس‌جمهور در آمد و جالب آنکه او بخاطر علاقه ای که به مقوله فرهنگ دارد، در تمام جلسات هیات امنا نیز شرکت می کند.

معاون کتابخانه ملی افزود: آنگونه که معلوم است، با مرگ اسلام کریم‌اُف که از ابتدای استقلال ازبکستان تا سال 2016، رئیس‌جمهور مستبدِ این کشور بود و اجازه کمترین فعالیت فرهنگی داده نمی شد، حالا بنا دارند تا روابط فرهنگی خود با کشورهای دیگر را گسترش دهند و این همایش نیز بیشتر به همین سبب بود. حتی جالب است که به موجب بسته بودن فضا در دوره قبل، هیچ رد پایی از وهابیت در این کشور دیده نمی شود. هرچند به خاطر همین حساسیت به اسلام سیاسی، از فرهنگ اسلامی فاصله گرفتند.

امیرخانی در ادامه درباره مهم ترین نهاد گردآورنده نسخ خطی در ازبکستان گفت: بیشترین نسخ خطی این کشور در موسسه مطالعات شرقی ابوریحان بیرونی وجود دارد، که ساختمان جدید آن با کمک پادشاهی عمان ساخته شده است. در این موسسه، 193 هزار نسخه و سند خطی نگهداری می شود.

وی همچنین به نکته ای جالب  اشاره داشت: ما ایرانیان، تیمور لنگ را فرمانروایی خونریز می دانیم، اما مردم ازبک، او را قهرمان ملی شان قلمداد می کنند و حتی می روند و بر سر مزارش نذر می کنند و ذکر می گویند. هرچه هم که از آن دوره باشد را دوست دارند. مثلا، من در خلال سخنرانی ام در همایش مذکور، تصویری از قرآنی منسوب به بایسنغر نوه تیمور که در آرشیو کتابخانه ما وجود دارد را نشان دادم که برایشان بسیار جالب بود. شهر سمرقند که میراث تیمور است را گرامی می دارند و البته، شایان ذکر است که این شهر  را می توان با اصفهان مقایسه کرد. همچنین ایجاد اتاقی برای مطالعات بابِرشناسی – از نوادگان تیمور و بنیانگذار سلسله گورکانیان هند_ در کتابخانه ملی ایران را هم خواستار شدند.  

در ادامه نشست، «غلامرضا عزیزی»؛ رئیس پژوهشکده اسناد درباره سفر خود به چین که دوم تا هفتم اردیبهشت انجام شد برای حاضران سخن گفت: مقصد این سفر، شهر هانگزو بود که برای رسیدن به مقصد، در میان راه، توقفی کوتاه در شهر شانگهای نیز داشتم.

او پیشینه سبب این سفر را در اواخر سال 1390 برد و ابراز داشت: درباره اهمیت اسناد الکترونیکی، چند کارگروه در معاونت اسناد ایجاد شد و بطور همزمان، سه کار آغاز شد؛ تولید اسناد در اتوماسیون های اداری، مدیریت ایمیل های سازمانی و اسکن اسناد الکترونیکی. بر این اساس، شیوه نامه رقومی سازی اسناد در دستور کار قرار گرفت. در سال 1393 متوجه شدیم که هیچ دستورالعمل بین‌المللی برای اسکن اسناد وجود ندارد و مثلا در یک نهاد دولتی، میان اسکن کتاب، روزنامه و سند هیچ تفاوتی قائل نیستند. حتی در اسکن اسناد بطور مثال، مهم است که مُهر برجسته و رنگ جوهر سند چگونه باشد.

او ادامه داد: برای این کار، اسکن اسناد در 5 آرشیو بزرگ دنیا بررسی شد. برای تصویب شیوه نامه استاندارد، با سازمان استاندارد ملی ایران هماهنگ شد و قرار شد تا در سازمان بين المللی استاندارد (ISO) نیز نهایی شود. پیشنهاد ما پذیرفته شد و برای آن، کارگروه 20 نفره (6 نفر داخل سازمان و 14 نفر بیرون سازمان) وارد عمل شدند. در ارائه ای که در این نشست صورت گرفت، سه نکته درباره Resolution، Document and Information و Record مطرح شد و این فرصت در اختیار ما قرار گرفت تا به مدت یک سال، روی نسخه نهاییِ مورد تایید سازمان بین المللی استاندارد کار و مجدد ارائه کنیم.

رئیس پژوهشکده اسناد، همچنین هانگزو(Hangzhou) را یکی از زیباترین شهرهای چین دانست و خاطرنشان ساخت: همه محله های این شهر در نهایت پیشرفت اما همراه با حفظ سنت ها هستند و همچنین بارش باران های موسمی سبب شده تا این شهر، بسیار سبز باشد. این شهر که یکی از پایگاه‌های مسلمانان هند است، میزبان یکی از قدیمی ترین مساجد چین نیز هست.