ذخیره خوارزمشاهی

ذخیره خوارزمشاهی

تألیف میر اسماعیل بن حسین بن محمد حسینی جرجانی (434-531ق)

که در 504ق به نام سلطان قطب الدین ابوالفتح محمد بن خوارزمشاه (ارسلان تکین) نوشته شده و به جهت جامعیت و تدوین مناسب از روزگار خود همواره مورد مراجعه و کتابت بوده است. قصد جرجانی از نوشتن ذخیره، آن بود که طبیبان را از مراجعه به دیگر کتابها مستغنی کند و نسخه های فراوان آن نشان از توفیق او در این مقصود می دهد.[1]

کتابت شده در روز سه شنبه 18 صفر 724 ق به خط علی بن موسی... . شهرت کاتب سخت خوان است و به درستی خوانده نمی شود.

نسخه از آغاز و انجام افتادگی دارد. در ابتدای نسخه تنها آخرین برگ از کتاب پنجم بر جای مانده است که در همان ورق هم رقم کاتب درج شده است. پس از آن ده صفحه فهرست مطالب کتاب است (1پ – 6ر)[2]و در پی آن کتاب ششم ذخیره آغاز می شود و تا باب ششم از گفتار پانزدهم اندر بواسیر و انواع و اسباب و علامات و علاج آن ادامه می یابد.

همه عناوین به قلم مشکی و شنگرف جلی نوشته شده است.

با مهر بیضوی: «معین الاطباء 1315»[3] در صفحه 1پ و 249پ یعنی برگهای ابتدا و انتهایی نسخه که نشان می دهد قریب به یک قرن قبل و در به هنگام کوفتن این مهر نسخه همین مقدار افتادگی داشته است. در ص 1پ مهر بیضوی دیگری به نقش: «احمد بن حسن الشریف». تملک محمد... مرحوم عبد... خراسانی (حاشیه ص 161ر). نشان دو مهر در ص 1پ محو و پاک شده است.

تصحیح شده. با علامت بلاغ (34ر، 66ر، 160ر، 165ر، 216ر) و سه نقطه شک (233ر). تنها برگهای 71-72 و 79-80 جدول کشی شنگرف رنگ دارد.

رکابه دار و معمولا  چند کلمه ای.

کاغذ: نخودی آهار مهره ضخیم. آبخورده و کرمخوردگی به حاشیه اوراق صدمه زده است. البته خوشبختانه این آسیبها به متن کمتر صدمه رسانده است.

25 سطر، اندازه: 170*250.

249، یک برگ.

جلد: تیماج مشکی فرسوده. اندازه جلد: 222*313. قطر: 57.

شماره 39015