جهان ایرانی در دنیای ایران شناسی


تاریخ انتشار: ۱۳۹۶/۸/۲۱ - ۷:۲۵:۰
آخرین تاریخ بروزرسانی: ۱۳۹۶/۸/۲۱ - ۷:۲۸:۴
جهان ایرانی در دنیای ایران شناسی
سخنران نشست : محمود جعفری دهقی / مرداد 1394

سومین نشست گروه پژوهش‌های اسلام‌شناسی و ایران‌شناسی در سال 94، با عنوان «جهان ایرانی در دنیای ایران‌شناسی» با سخنرانی محمود جعفری دهقی، عضو هیئت علمی گروه فرهنگ و زبان‌های باستانی دانشگاه تهران در تاريخ 94/5/6 در سالن اندیشگاه فرهنگی سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی برگزار شد.

در ابتدای این نشست دکتر دهقی به تشریح فضای فکری و فرهنگی عصر هخامنشی در ایران باستان پرداخت و این عصر را یکی از ادوار درخشان تمدن ایرانی برشمرد و  با اشاره به این‎‌که حکومت هخامنشیان در آن دوران حدود سی سرزمین را در اختیار داشت، بر قدرت نظامی این سلسله تأکید كرد. وی با تشریح چگونگی انتقال جهان‎بینی ایرانی به غرب بیان كرد كه انتقال جهان بینی ایرانی در عصر هخامنشی به یونان در قالب سه دانشِ فلسفه آفرینش، نجوم و پزشكی صورت گرفت. جعفری در ادامه به مستندات این انتقال فکری در دوره هخامنشی پرداخت و از جمله این مستندات را گزارش فلاسفه یونانی دانست و گفت برای مثال در رساله الکبیادس افلاطون به سه شکل به مفاهیم فرهنگ ایرانی اشاره شده است. از جمله اشاره به زرتشت، اشاره به مفهوم ثنویت و تضاد خیر و شر که به شکل تضاد اهورامزدا و اهریمن در ایران باستان وجود داشته است و نیز اعتقاد به سال کیهانی دوازده هزارساله و رجعت دوباره که از جمله اعتقادات مردم ایران باستان بوده است. و دیگر مستند انتقال  جهان‎بینی ایرانی به یونان، گزارش مورخان درباره ایرانی است. برای مثال هرودت در کتاب خویش ذکر کرده که ایرانیان بت نمی‎پرستند و نیروهای گیتیرا مورد تکریم و پرستش قرار می ‍‌دهند. همچنین استرابو به آیین مزدایی و پلوتارخ به آیین زروانی اشاره کرده‌اند.

دکتر دهقی سپس به انتقال جهان‎بینی ایرانی از یونان به سوریه باستان، و از زبان یونانی به سریانی و پس از آن، آسیای صغیر و سرانجام، جندی شاپور پرداخت و اظهار داشت که مدرسه جندی شاپور در دورانی به وجود آمد که یونان و آتن در دوران مسیحیت افول کرده و به تعطیلی کشیده شده بودند. لذا نگاه به مفهوم ایران و بازه تاثیرگذاری آن شاید در نگاه اول نباید تنها به قلمرو سیاسی این کشور محدود شود. زیرا با کمی مداقه می‌توان دریافت که فرآیند جامعه سازی برگرفته شده از فرهنگ، در بسیاری از کشورهای پیرامونی ایران که روزگاری جزئی از سرزمین و خاک آن محسوب می‌شدند، متأثر از فرهنگ کهن ایرانی است. همان طور که فرهنگ یونانی را می‌توان تا حد زیادی تاثیرگذار بر فرهنگ تمام جهان به خصوص کشورهای غربی دانست، از حوزه غرب آسیا تا حدود چین نیز تأثیر بسزای فرهنگ ایرانی قابل مشاهده است. این جلسه با پرسش و پاسخ برخی از حضار به پایان رسید.