بررسی مواضع سیاسی مراجع تقلید در آغاز نهضت امام خمینی(ره)
تاریخ انتشار: ۱۳۹۶/۸/۱۶ - ۱۰:۱۵:۰
آخرین تاریخ بروزرسانی: ۱۳۹۶/۸/۲۱ - ۶:۷:۴۵
دومین نشست از سلسله نشستهای پنجاهمین سال آغاز نهضت امام با عنوان « بررسی مواضع سیاسی مراجع تقلید در آغاز نهضت امام خمینی(ره)» توسط حجت الاسلام و المسلمين سید مهدی طباطبائی و آيت الله سيد هادي خسروشاهي در تاريخ 16/ 91/8برگزار شد.
در این نشست پیش از سخنان حجت الاسلام و المسلمين طباطبایی ، دکتر مرادی نیا رئیس مرکز پژوهشهای ایران شناسی و اسلام شناسی، ضمن اشاره به اهمیت بازخوانی نقش روحانیت و مراجع تقلید درتحولات گوناگون اخیر ایران، از نقش آفرینیهای آنها در جریانات گوناگونی همچون جنگهای ایران و روس و ایران و انگلیس، انقلاب مشروطیت ،نهضت ملی شدن صنعت نفت و سرانجام انقلاب اسلامی یاد کرده و مورد اخیر را جدی ترین عرصه حضور مراجع ديني عنوان کردند که امام خمینی در قامت یک مرجع و رهبر دینی، سکان و هدایت نهضت را در دست گرفته و با تعاملی مثال زدنی با دیگر مراجع تقلید، مردم را به صحنه مبارزه وارد کرده و وحدتی کم نظیر را به نمایش گذاشتند. در بازخوانی و تحلیل تاریخ انقلاب، بررسی نقش و مواضع سیاسی مراجع دینی و روحانیت، ضرورتی انکارناپذیر است.
پس از آن حجت الاسلام و المسلمين طباطبایی، سخنران نشست، به بیان وضعیت مراجع تقلید و مواضع سیاسی آنان از آغاز نهضت امام خمینی(ره) پرداخت. او در ابتدا به رده بندی علما ی دینی به مجتهد ،مدرس و مرجع تقلید در حوزه های علمیه اشاره کرد و متذکر شد که از نظر تاریخی مجتهدین از آنجا که خود را رابط و ضابط و حافظ دین می دانند، همواره کوشیده اند تا با هر مطلب و موضوعی که مضر دین تشخیص می دهند مبارزه کنند. وي ضمن اشاره به وضعیت حوزه های علمیه و جایگاه مراجع تقلید آن دوره همچون آیت الله بروجردی که مقلدان زیادی داشتند و آیت الله حکیم ، آیت الله خویی ،آیت الله شریعتمدار و... ، داشتن رساله ،تعداد مقلدان و کتابهای منتشر شده را از موارد پر اهمیت وتعیین کننده موقعیت علمای دینی دانستند و متذکر شدند که امام خمینی هر چند که از مجنهدان مورد علاقه مردم بودند و کرسیهای درس فراوانی داشتند ؛اما تا آن زمان هنوز توضیح المسائلی نداشتند و بعد از مدتي این زمینه مهیا شد.
او ادامه داد بعد از رحلت آیت الله بروجردی و جریانات اعلمیت و مرجعیت و مصادف شدن آن با تصویب لایحه انجمنهای ایالتی و ولایتی و مخالفت علمای دینی با آن، شهر قم و مشهد به مرکز مهمی برای رای زنیها و تصمیم گیریها مبدل شد و علما ،به ویژه امام خمینی عکس العملهای گوناگونی از خود نشان داده و اطلاعیه های بسیاری، در اعتراض به این لایحه منتشر کردند تا اینکه بالاخره پس از مخالفتهای بسیار و صدور بیانیه های گوناگون به ویژه با پی گیریهای امام ، شاه از آن عقب نشینی کرد و از آن موقع نام امام خمینی به عنوان مبارزی شجاع بیشتر برسر زبانها افتاد. وی همچنین ادامه داد پس از جریانات 15 خرداد و زندانی شدن امام خمینی زمینه برای مرجعیت ایشان آماده شد ،زیرا در آن زمان قانونی بود که اگر ایشان مرجع تقلید باشد کشته نمی شود و اگر نه که محاکمه می گردد ،بنابراین بسیاری از مراجع تلاش کردند و ایشلن را مرجع اعلام کردند . پس از جریان 15 خرداد امام به عنوان رهبر در جامعه مطرح شدند و موضع گیریهای ایشان در برابر حکومت پهلوی برای همگان روشن بود. به گونه اي كه با وجود مجتهدین بزرگي هم در دوران مشروطه و هم در دوران قبل از مشروطه، ولي تاثير عملكرد هيچكدام آنها در جلب همراهي مردم به اندازه نقش امام خميني (ره) بعد از مرجع تقليد شدن نبوده است. سپس موضع گيري هاي موافق و مخالف مراجع تقليد و علماي متعدد از مشهد و از قم (نظير آيت الله ميلاني، آيت الله قمي، آقاي كفائي، آقاي خوانساري، آيت الله حكيم، آيت الله سيد محمود روحاني آقاي حائري شيرازي، محمد حسين سبزواري، قاضي طباطبايي و غيره نسبت به مواضع امام خميني مطرح شد.
در ادامه آيت الله خسروشاهي هم توضيحاتي در مورد نحوه همراهي برخي از علماء از جمله آيت الله هاشمي رفسنجاني، مرحوم حجت الاسلام علي حجتي كرماني، آقاي داعي، آيت الله مصباح در چاپ و تكثير اعلاميه هاي حضرت امام و نشر و توليد نشريات زيرزميني، توضيحاتي را ارائه داد. و نتيجه گرفت كه اگر امام نبود، هيچ برنامه اي براي ادامة نهضت وجود نداشت و اين استمرار و پايمردي امام بود كه همكاري ساير مراجع را به دنبال داشت.
در خاتمه جلسه دكتر صلاحي(رئيس سازمان اسناد و كتابخانه ملي) به هوشياري دشمنان در شناخت وقايع اتفاق افتاده در ايران و از طرف ديگر غفلت برخي از نيروهاي خودي در تحليل درست وقايع اشاره كرد و گفت: واقعيت اين است كه امروز شيعه و حضرت امام(ره) را اسرائيل و صهيونسيم بهتر از من وشما مي شناسد زيرا اگر قرار باشد كه آنها با امام و تفكر امام مبارزه كنند، بهترين راهكار، شناخت امام وانديشه هاي اوست. سازمان اسناد و کتابخانه ملی به عنوان حافظه ملی کشور فقط نگاهدار کتاب و منابع نیست، بلكه باید بدون حب و بغض در تولید علم و فکر هم نقش موثري را ايفا كند. ما وظیفه داریم همه اين منابع را جمع آوری کنیم وآنها را در دسترس پژوهشگران و تحلیل گران و نخبه گان و محققین جامعه قرار بدهیم.
در این نشست پیش از سخنان حجت الاسلام و المسلمين طباطبایی ، دکتر مرادی نیا رئیس مرکز پژوهشهای ایران شناسی و اسلام شناسی، ضمن اشاره به اهمیت بازخوانی نقش روحانیت و مراجع تقلید درتحولات گوناگون اخیر ایران، از نقش آفرینیهای آنها در جریانات گوناگونی همچون جنگهای ایران و روس و ایران و انگلیس، انقلاب مشروطیت ،نهضت ملی شدن صنعت نفت و سرانجام انقلاب اسلامی یاد کرده و مورد اخیر را جدی ترین عرصه حضور مراجع ديني عنوان کردند که امام خمینی در قامت یک مرجع و رهبر دینی، سکان و هدایت نهضت را در دست گرفته و با تعاملی مثال زدنی با دیگر مراجع تقلید، مردم را به صحنه مبارزه وارد کرده و وحدتی کم نظیر را به نمایش گذاشتند. در بازخوانی و تحلیل تاریخ انقلاب، بررسی نقش و مواضع سیاسی مراجع دینی و روحانیت، ضرورتی انکارناپذیر است.
پس از آن حجت الاسلام و المسلمين طباطبایی، سخنران نشست، به بیان وضعیت مراجع تقلید و مواضع سیاسی آنان از آغاز نهضت امام خمینی(ره) پرداخت. او در ابتدا به رده بندی علما ی دینی به مجتهد ،مدرس و مرجع تقلید در حوزه های علمیه اشاره کرد و متذکر شد که از نظر تاریخی مجتهدین از آنجا که خود را رابط و ضابط و حافظ دین می دانند، همواره کوشیده اند تا با هر مطلب و موضوعی که مضر دین تشخیص می دهند مبارزه کنند. وي ضمن اشاره به وضعیت حوزه های علمیه و جایگاه مراجع تقلید آن دوره همچون آیت الله بروجردی که مقلدان زیادی داشتند و آیت الله حکیم ، آیت الله خویی ،آیت الله شریعتمدار و... ، داشتن رساله ،تعداد مقلدان و کتابهای منتشر شده را از موارد پر اهمیت وتعیین کننده موقعیت علمای دینی دانستند و متذکر شدند که امام خمینی هر چند که از مجنهدان مورد علاقه مردم بودند و کرسیهای درس فراوانی داشتند ؛اما تا آن زمان هنوز توضیح المسائلی نداشتند و بعد از مدتي این زمینه مهیا شد.
او ادامه داد بعد از رحلت آیت الله بروجردی و جریانات اعلمیت و مرجعیت و مصادف شدن آن با تصویب لایحه انجمنهای ایالتی و ولایتی و مخالفت علمای دینی با آن، شهر قم و مشهد به مرکز مهمی برای رای زنیها و تصمیم گیریها مبدل شد و علما ،به ویژه امام خمینی عکس العملهای گوناگونی از خود نشان داده و اطلاعیه های بسیاری، در اعتراض به این لایحه منتشر کردند تا اینکه بالاخره پس از مخالفتهای بسیار و صدور بیانیه های گوناگون به ویژه با پی گیریهای امام ، شاه از آن عقب نشینی کرد و از آن موقع نام امام خمینی به عنوان مبارزی شجاع بیشتر برسر زبانها افتاد. وی همچنین ادامه داد پس از جریانات 15 خرداد و زندانی شدن امام خمینی زمینه برای مرجعیت ایشان آماده شد ،زیرا در آن زمان قانونی بود که اگر ایشان مرجع تقلید باشد کشته نمی شود و اگر نه که محاکمه می گردد ،بنابراین بسیاری از مراجع تلاش کردند و ایشلن را مرجع اعلام کردند . پس از جریان 15 خرداد امام به عنوان رهبر در جامعه مطرح شدند و موضع گیریهای ایشان در برابر حکومت پهلوی برای همگان روشن بود. به گونه اي كه با وجود مجتهدین بزرگي هم در دوران مشروطه و هم در دوران قبل از مشروطه، ولي تاثير عملكرد هيچكدام آنها در جلب همراهي مردم به اندازه نقش امام خميني (ره) بعد از مرجع تقليد شدن نبوده است. سپس موضع گيري هاي موافق و مخالف مراجع تقليد و علماي متعدد از مشهد و از قم (نظير آيت الله ميلاني، آيت الله قمي، آقاي كفائي، آقاي خوانساري، آيت الله حكيم، آيت الله سيد محمود روحاني آقاي حائري شيرازي، محمد حسين سبزواري، قاضي طباطبايي و غيره نسبت به مواضع امام خميني مطرح شد.
در ادامه آيت الله خسروشاهي هم توضيحاتي در مورد نحوه همراهي برخي از علماء از جمله آيت الله هاشمي رفسنجاني، مرحوم حجت الاسلام علي حجتي كرماني، آقاي داعي، آيت الله مصباح در چاپ و تكثير اعلاميه هاي حضرت امام و نشر و توليد نشريات زيرزميني، توضيحاتي را ارائه داد. و نتيجه گرفت كه اگر امام نبود، هيچ برنامه اي براي ادامة نهضت وجود نداشت و اين استمرار و پايمردي امام بود كه همكاري ساير مراجع را به دنبال داشت.
در خاتمه جلسه دكتر صلاحي(رئيس سازمان اسناد و كتابخانه ملي) به هوشياري دشمنان در شناخت وقايع اتفاق افتاده در ايران و از طرف ديگر غفلت برخي از نيروهاي خودي در تحليل درست وقايع اشاره كرد و گفت: واقعيت اين است كه امروز شيعه و حضرت امام(ره) را اسرائيل و صهيونسيم بهتر از من وشما مي شناسد زيرا اگر قرار باشد كه آنها با امام و تفكر امام مبارزه كنند، بهترين راهكار، شناخت امام وانديشه هاي اوست. سازمان اسناد و کتابخانه ملی به عنوان حافظه ملی کشور فقط نگاهدار کتاب و منابع نیست، بلكه باید بدون حب و بغض در تولید علم و فکر هم نقش موثري را ايفا كند. ما وظیفه داریم همه اين منابع را جمع آوری کنیم وآنها را در دسترس پژوهشگران و تحلیل گران و نخبه گان و محققین جامعه قرار بدهیم.