گنجینه مکتوب حضور پرتغالی ها در اقیانوس هند و خلیج فارس

هشتمین نشست از سلسله نشستهای ایران شناسی اداره کل اطلاع رسانی با همکاری پژوهشکده اسناد، سرای ایران شناسی و گروه تاریخ دانشگاه تهران با عنوان

"گنجینه مکتوب حضور پرتغالی ها در اقیانوس هند و خلیج فارس با تکیه بر منابع ایران شناسی کتابخانه ملی" روز چهارشنبه 11 اسفند 1395 از ساعت 10-12 در تالار ایران شناسی کتابخانه ملی برگزار شد.

در این نشست که با حضور سفیر کشور پرتغال و معاونت کتابخانه ملی همراه بود، دکتر جعفری مذهب و دکتر وثوقی به شرح حضور پرتغالی ها در اقیانوس هند و خلیج فارس بر اساس اسناد و مدارک موجود در کتابخانه ملی پرداختند:

سقوط قسطنطنيه در سال 1453م / 857 ه.ق اروپاييان را بر آن داشت تا براي دستيابي به شرق دور، راه هاي جديدي را آزمايش کنند. گمان کريستف کلمب آن بود که از مغرب زودتر به شرق دور خواهد رسيد و کشف امريکا نتيجه ي ناخواسته ي اين گمان بود. گروهي نيز راه شمال درياي مازندران را آزمايش کردند که به نتيجه ي دلخواهي نرسيدند. اما راه دريا همچنان باز بود و دريادلاني که دل به دريا مي زدند مي توانستند بدون هيچ مزاحمتي در دريا برانند و بر سرزمين هاي جديد فائق آيند.

پرتغاليان نخستين اروپايياني بودند که قاره ي افريقا را دور زدند. بارتولوميو دياز در سال 1486م/ 891 ه.ق به دماغه ي اميدنيک رسيد. در 1497 م/ 902ه.ق، واسکودوگاما با رؤياي دست يابي به هند حرکت کرد. يک سال بعد به هند رسيد و در سال 1499 نيز به پرتغال بازگشت. اين پيروزي آنان را مستحق تعريف پاپ کرد: «اربابان فتوحات، دريانوردي، و تجارت هند، اتيوپي، عربستان و پارس». پرتغال به مدت يک سده، بدون رقيب در اقيانوس هند کشتي راند و آن را «درياچه اي پرتغالي» ساخت. ورود انگليسي ها، اين يکه تازي را از ايشان گرفت و پرتغال ديگر به اوج دريا نوردي جهان بازنگشت.