8 دي 1285ش.، سالروز امضاي نخستين قانون اساسي ايران

مقدمه

قانون اساسي مادر قوانين يك مملكت و برتر از ساير قواعد حقوقي است كه اساس حكومت، حدود و اختيار و صلاحيت قوا و رابطة آن‌ها با يكديگر، حقوق و آزادي­هاي فردي و نوع حكومت را تعيين مي­كند.

قانون اساسي شامل سلسله اصول و قواعد مدوني است كه نتيجة گذر از قرون وسطي به عصر روشنگري و متعاقب آن انقلاب صنعتي است كه با هدف پايان دادن استبداد و برقراري آزادي فردي تدوين شد. در مشرق نخستين قانون اساسي در 1876م. و در زمان سلطنت عبدالحميد دوم عثماني نوشته شد. مدحت پاشا همراه با گروهي از متفكران براي مشروطه كردن حكومت مطلقة سلطنتي قانون اساسي عثماني را نوشتند.

31 سال بعد از قانون اساسي كشور همسايه، مظفرالدين­شاه نخستين قانون اساسي ايران  را امضا كرد. شاه ده روز پس از آن از دنيا رفت و در زمان سلطنت فرزندش محمدعلی شاه با پافشاري علما براي تطبيق آن با شرع مقدس اسلام، متمم قانون اساسي به تصويب رسيد. قانون اساسي مشروطه با 51 اصل و متمم 107 اصلي آن، قانون اساسي ايران تا سال 1357 بود.

با پيروزي انقلاب اسلامي،  در 12 مرداد 1358 انتخابات مجلس خبرگان قانون اساسي برگزار شد و منتخبان از 28مرداد شروع به تدوين قانون اساسي كردند. در نتيجة تشكيل 67 جلسة علني، تدوين قانون اساسي در 12 فصل و 175 اصل و یک مقدمه و مؤخره  در همان سال به پايان رسيد و روزنامة كثيرالانتشار كيهان دو روز بعد آن را منتشر كرد. همه­پرسي قانون اساسي در 12 آذر برگزار و با رأي قاطع 5/99درصدي ملت ايران به تصويب نهايي رسيد.

«قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران مبين نهادهاي فرهنگي، اجتماعي، سياسي و اقتصادي جامعه ايران بر اساس اصول و ضوابط اسلامي است كه انعكاس خواست قلبي امت اسلامي مي­باشد.» با تصويب قانون اساسي جمهوري اسلامي براي اولين بار فقه شيعي در يك حكومت آميخته و حكومت اسلامي از دل آن زاده شد. ويژگي بارز قانون جديد استقلال، روح استبدادستيزي و توجه به آزادي بود. از ديگر مشخصات نيز مي­توان به كلي­گويي، فصل­بندي منظم، قابليت اجرا، هماهنگ با مباني اعتقادي جامعه و مطابقت با اصول حقوقي را نام برد. اين قانون در سال 1368 مورد بازنگري قرار گرفت و در 6 مرداد همان سال در همه­پرسي مورد تأييد مردم قرار گرفت.  در حال حاضر قانون قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران داراي 177 اصل است كه در يك مقدمه و 14 فصل گنجانده شده است.

8 دي ­ماه سالروز امضاي نخستين قانون اساسي كشور به دست مظفرالدين­ شاه است. به همين مناسبت اداره­ كل خدمات آرشيوي (گروه ارتباطات آرشيوي) منتخب اسناد مرتبط با قانون اساسي را در 8 عنوان و 31 برگ آماده و در وبگاه سازمان تقديم علاقه­ مندان كرده است.

 

رونوشت اصل الحاقي به متمم قانون اساسي مشروطه

  • شماره : ۱-۶۱۱۶-۲۳۰
  • تاریخ : ۱۳۴۰ش