نمایشگاه مجازی به مناسبت 25 تیر، روز بهزیستی و تأمین اجتماعی

مقدمه

در تعریف سازمان ملل متحد، بهزیستی، عبارت است از مجموعه‌­ای هماهنگ از برنامه‌ها و فعالیت‌هایی که با نظارت یا کمک دولت، برای بهبود زندگی افراد و گروه‌های آسیب‌پذیر جامعه، انجام می‌شود.

پیشینه نخستین فعالیت بهزیستی کشور به ایجاد اولین «یتیم خانه ایران» در زمان سلطنت ناصرالدین­شاه بر می­گردد. از آن زمان به بعد موسسه­هاى مختلفى از سوى دولت­ها یا افراد و گروه­هاى خیّر، براى حمایت از نابینایان و ناشنوایان، معلولان ذهنى و جسمى و همچنین نیازمندان و بى‌سرپرستان به وجود آمد که خدمات آن‌ها بیشتر جنبه رفاهى و آموزشى داشته است.

تا پیش از پیروزى انقلاب اسلامى، تشکیلات متمرکزى براى ارائه خدمات بهزیستى وجود نداشت و خدمات نسبتاً مشابهى به صورت پراکنده توسط دستگاه­هاى مختلف ارائه مى­شد.

بعد از پیروزی انقلاب اسلامی شهید دکتر محمدعلى فیاض­بخش پس از آن که به پراکندگى سازمان‌هاى رفاهى و توانبخشى کشور و عدم هماهنگى لازم بین آن‌ها پى برد، با کمک و همفکرى شهید سید محمدباقر لواسانى و تنى چند از همفکرانش لایحه تشکیل سازمان بهزیستى کشور را در تاریخ 24 خردادماه ۱۳۵۹ به شوراى انقلاب ارائه داد و در ۲۴ تیرماه همان سال تصویب شد.

در 16دی 1363 و با مصوبه مجلس شوراى اسلامى، سازمان بهزیستى در شمار سازمان­هاى وابسته به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکى قرار گرفت .در سال1383 و بر اساس قانون ساختار وزارت رفاه و تأمین اجتماعی، سازمان بهزیستی به همراه سازمان تأمین اجتماعی و بیمه خدمات درمانی از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی جدا و زیر مجموعه وزارت تأمین اجتماعی قرار گرفت.

سابقه تأمین اجتماعی نیز در ایران به تصویب اولین قانون استخدامی کشوری در سال ۱۳۰۱ باز می‌گردد که طی آن، نظامی برای بازنشستگی به وجود آمد. چند سال بعد و در اولین اقدام، طرح تشکیل «صندوق احتیاط کارگران راه‌آهن» در سال ۱۳۰۹ به تصویب دولت رسید. در سال ۱۳۱۵ «نظام‌نامه کارخانجات و موسسات صنعتی» برای کارگران بخش صنعت تصویب شد. در سال 1325، قانون كار از تصویب هیأت دولت گذشت. در سال 1328، وزارت كار به صورت رسمی تأسیس گردید و طبق ماده 16 قانون كار مصوب 17 خرداد 1328، مقرر شد صندوقی به نام «صندوق تعاون و بیمه كارگران» برای معالجه و پرداخت غرامت كارگران تشكیل شود. در ادامه در اواخر سال 1331 و در دوره نخست‌وزیری دكتر مصدق، «لایحه قانونی بیمه‌های اجتماعی كارگران» برای اولین بار به تصویب رسید و طبق آن سازمان مستقلی به نام «سازمان بیمه‌های اجتماعی كارگران» تأسیس شد. ‌سازمان‌ بیمه‌های‌ اجتماعی‌ كارگران‌ در سال‌ 1342 با موافقت وزارت کار و امور اجتماعی ‌و تأ‌یید هیأت ‌‌وزیران ‌وقت‌ به‌ سازمان‌ بیمه‌های‌ اجتماعی‌ تبدیل شد و در نهایت در تیرماه‌ 1354 با گسترش‌ دامنه‌ پوشش‌ و دامنه تعهدات‌ آن‌ و ادغام‌ برخی‌ سازمان‌های‌ بیمه‌ اجتماعی‌ دیگر، «سازمان‌ تأ‌مین‌اجتماعی» شکل گرفت. در سال 1355 با تصویب قانونی كه منجر به انحلال وزارت رفاه و تشكیل وزارت بهداری و بهزیستی شد، سازمان تامین اجتماعی به «صندوق تامین اجتماعی» تغییر نام داد و تعهدات و امكانات درمانی آن به وزارت بهداری و بهزیستی محول شد. اما، این تغییر، چندان دوام نیاورد و با تصویب لایحه‌ای در شورای انقلاب در سال 1358، سازمان تامین اجتماعی دوباره احیا شد.

‌پس‌ از پیروزی‌ انقلاب‌ اسلامی، تعمیم‌ وگسترش‌ تأ‌مین ‌اجتماعی‌ برگرفته‌ از اصل‌ 29 قانون‌ اساسی‌ جمهوری‌ اسلامی‌ ایران‌ برخورداری‌ همه مردم‌ از تأ‌مین ‌اجتماعی‌ به‌ عنوان‌ »حقی‌ همگانی» شناخته شد.

در تقویم ملی کشور روز 25 تیر، به عنوان روز بهزیستی و تأمین اجتماعی نام‌گذاری شده است. به این مناسبت، اداره‌کل خدمات آرشیوی (گروه ارتباطات آرشیوی) نمایشگاهی از اسناد مرتبط با این موضوع انتخاب و به صورت مجازی در وبگاه سازمان تقدیم به علاقه‌مندان نموده است.