28 اردیبهشت، روز جهانی موزه و میراث فرهنگی

مقدمه

نمایشگاه مجازی منتخبی از اسناد موزه در ایران، به مناسبت 28  اردیبهشت، روز جهانی موزه و میراث فرهنگی

نخستین موزه ایران به دستور ناصرالدین شاه و در کاخ گلستان تأسیس شد. ناصرالدین شاه، پس از اولین سفر اروپا در سال ۱۲۹۰ق. و بازدید از موزه‌ها و گالری‌های اروپایی تصمیم گرفت که موزه‌ای در ارگ ایجاد كند. ساخت اتاق موزه در سال ۱۲۹۱ق.آغاز و در سال ۱۲۹۴ق. پایان یافت. ولی به دلیل تزئینات زیاد و چیدن اشیاء که با نظارت مستقیم شاه صورت می‌گرفت بهره برداری از آن تا سال ۱۲۹۹ق. به طول انجامید. در 28 شعبان ‌المعظم ۱۳۲۸ /11 شهریور 1289ش. با تصویب قانون اداری وزارت معارف و اوقاف و صنایع مستظرفه در بندهای 3و4و5و6 ماده پنجم وظایف اداری وزارت، دربارة نگاهداری آثار قدیمه و نظارت در حفریات و تشکیل موزه‌ها چنین تعیین گردید:

1-تأسیس موزه‌های تاریخی و علمی و صنعتی؛

2- تحصیل عتیقات و نظارت در حفریات؛

3-نگاهداری آثار قدیمه و حفظ آن‌ها از اندراس و فنا؛

4- نگاهداری اشیاء نفیسه و سایر اموال امکنه مقدسه و غیر آن‌ها که ودایع ملی در آنجا هست.

پیش از این تاریخ، قانونی برای حفظ و نگاهداری آثار قدیمه و تشکیل موزه‌ها وضع نشده بود. پس از تصویب این قانون، رفته رفته اداره‌ کل باستانشناسی برای حفظ آثار عتیقه و حفریات و نگاهداری ابینه ملی تشکیل و موزه‌ها تأسیس شد و قوانین و آئین نامه‌هائی در این زمینه وضع شد.

 در سال 1295ش. وزارت معارف، موزة ملی ایران را تأسیس کرد. در  سال 1314ش. موزة آستان قدس رضوی در مشهد مقدس شروع به کار کرد. کمی پس از آن موزة آستان حضرت معصومه (س) نیز در قم افتتاح گردید. همچنین در سال 1314ش. موزة مردم شناسی با هدف معرفی زندگی طبقات مختلف ایران و آثار هنری و صنایع دستی و نوع کار و پیشه‌های آنان شکل گرفت. در این میان، تأسیس موزة ایران باستان، نقطه عطفی در تاریخ موزه و موزه داری در ایران است. آندره گدار، مهندس معمار فرانسوی از سال 1308ش. مأمور تهیه طرح ساختمانی موزه یادشده گردید. گدار، با الهام از طاق کسری بنای موزه را طراحی کرده و دو معمار ایرانی به نام‌های «عباسعلی معمار» و «استاد مرادعلی تبریزی» اجرای آن را برعهده گرفتند و کار ساخت در سال 1316 ش. به پایان رسید. دیگر موزة مهم ایران، موزة دوران اسلامی است که براساس پلانی الهام‌گرفته از کاخ ساسانی بیشابور، به صورت چلیپایی هشت‌ ضلعی، با مساحتی حدود ۴۰۰۰ متر مربع و در سه طبقه ساخته و در سال 1375 افتتاح شد.

اسامی برخی دیگر از مهم‌ترین موزه‌های ایران به شرح زیر است:

موزه تخت جمشید، کاخ موزه سعدآباد، موزه ارتباطات، موزه دانشکده افسری، موزه جانور شناسی و حشره شناسی کشور، موزه تاریخ طبیعی همدان، موزه جواهرات ملی، موزه پرفسور حسابی، تماشاگه پول، تماشاگه تاریخ، موزه‌های هنرهای معاصر، موزه خانه صبا، موزه ایران (رضا عباسی)، موزه هنرهای تزیینی ایران، موزه فرش ایران، موزه آثار صنعتی، موزه مجلس شورای اسلامی، گنجینه شهدا،گنجینه ملی آب ایران، موزه آزادی و موزه سینما.

28 اردیبهشت، روز جهانی موزه و میراث فرهنگی است به همین مناسبت، اداره‌کل خدمات‌آرشیوی (گروه ارتباطات آرشیوی) نمایشگاهی مجازی با موضوع منتخبی از اسناد موزه در ایران، شامل 12 عنوان با معرفی 16 برگ سند  را در وبگاه سازمان تقدیم به علاقه‌مندان می‌کند.