معرفی کتاب، پردازش تصویر در دیجیتال سازی منابع کتابخانهای و اسناد (با رویکرد کاربردی)
معرفی کتاب
در پیشگفتار کتاب از زبان مولف آمده که این اثر حاصل تجربیات وی در بیش از یک دهه کار در سازمان اسناد و کتابخانه ملی است. این کتاب در پنج فصل تدوین شده و در هر فصل تصاویری رنگی از نمونهها آمده و در پایان مباحث پیشنهادی نویسنده درج گردیده است.
عنوان فصل اول آشنایی با تصاویر دیجیتال است که در آن این مباحث دیده میشود: ماهیت تصویر دیجیتال، مزایای استفاده از تصاویر دیجیتال، مشکلات تصاویر دیجیتال، وضوح و نور. یک تصویر دیجیتال دارای ملزوماتی مانند حافظه ذخیرهسازی، اطلاعات تصویر، جدول رنگ، قالببندی استاندارد و مجموعه کدها و دستورات پردازش است. از مزایای تصاویر دیجیتالسازی امکان تبدیل تصویر فیزیکی به تصویر دیجیتال، سهولت و سرعت انتشار و انتقال اطلاعات و راحتی ویرایش تصاویر است. از مشکلات تصاویر دیجیتال حجم زیادی تصاویر شطرنجی، پائین بودن کیفیت بعضی از تصاویر نسبت به تصاویر فیزیکال و تفاوت کیفیت در نمایشگرهای مختلف و نسخههای چاپی است. در وضوح تصاویر دیجیتالی هم عوامل سختافزاری و نرمافزاری و محیطی تاثیر دارد. مولف در قسمت نور ضمن بیان خواص مهم نور مانند روشنی و فام پیشنهاد میکند که برای تهیه تصویر مناسب باید علاوه بر استفاده از الگوریتمهای پردازش تصویر و تجهیز اسکنر به سیستم کالیبراسیون به تصویربرداری صحیح نیز توجه نمود.
عنوان فصل دوم رنگها در تصاویر دیجیتال است که در آن این مباحث دیده میشود: دمای رنگ، گام رنگ، چرخه رنگ، تفاوتهای رنگهای دیجیتال و فیزیکال، الگوهای رنگ، پیشنهاد مولف، عمق رنگ، مدیریت رنگها، حیطه رنگ و پیشنهاد مولف. الگوهای رنگ از ساده تا پیچیده متنوعند و مشتمل هستند بر: سیاه و سفید، هالفتن، خاکستری، تمام رنگ، RGB Color، HSB Color، CMYK Color، Lab Color، Indexed Color، NTSC، YCbCr. مولف در این قسمت پیشنهاد خود را مطرح و توصیه مینماید که هر تصویر در بازة اطلاعات رنگی موجود خود و با طیف رنگی مخصوص به خود ذخیره سازی شود. وی در بیان مبحث حیطه رنگ پیشنهاد میکند که برای دیجیتالسازی هر منبع ابتدا باید ماهیت رنگی آن مشخص گردد و سپس اقدام به انتخاب یک مقیاس رنگی مناسب نمود.
عنوان فصل سوم گرافیک رایانه ای است که در آن این مباحث دیده میشود: روشهای ساخت تصاویر دیجیتال، نرم افزارهای گرافیکی، تفکیک پذیری، قالبهای تصویر دیجیتال، حجم تصاویر و لایههای تصویر. روشهای ساخت تصاویر دیجیتال گرافیک شامل برداری، شطرنجی و برداری حامل متن است. مولف در این مورد دو پیشنهاد مطرح میکند: اول تبدیل فایلهای متنی فارسی با پسوند doc و docx توسط رابط پرینتر و دوم استفاده از کارکترهایی که بیشتر کاربران از آن استفاده میکنند برای رفع اختلاف یونی کدهای فارسی و عربی. در مبحث تفکیکپذیری از تفکیکپذیرهای متنوعی سخن رفته است مانند: نوری، فضایی، رنگی و کمیسازی. در این مبحث مولف پیشنهاد مینماید با توجه به نیاز، رزولوشن dpi72 تا dpi300 تعیین شود. در خصوص قالبهای تصیر دیجیتال این موارد تبیین شده است: TIFF، JPEG،2000 JPEG، RAW، PDF، XPS، PNG، PSD، GIF. مولف فرمت مناسب را به انتظار ما از خروجی ها وابسته میداند و فرمت مناسب در موضوع آرشیوسازی را فرمت TIFF محسوب میکند و استدلال مینماید به علت آن که اطلاعات آن پیکسل به پیکسل ثبت و ذخیره شده و تمامی نرم افزارهای گرافیکی از آن پشتیبانی میکنند.
عنوان فصل چهارم تصویربرداری است که در آن این مباحث دیده میشود: محملهای اطلاعاتی و انواع ورودی. محملهای اطلاعاتی اعم است از منابع پیوسته و ناپیوسته و همچنین اشیاء منفرد. منابع پیوسته مانند کتاب، نسخ خطی، نشریه، پایاننامه و هر منبع کاغذی است که برگهای آن مانند کتاب به هم پیوسته باشد. منابع ناپیوسته هر منبع کاغذی است که برگهای آن به یکدیگر پیوندی نداشته باشد مانند عکس، نقشه، پوستر، تمبر، نامه، گزارش و سند. و همچنین اشیاء منفرد یعنی هر منبعی که به صورت واحد باشد مانند قاب عکس. مولف در مبحث انواع ورودی از دیجیتایزر و اسکنر صحبت میکند و انواع اسکنر را با تنوع آن مانند مسطح، استوانه ای، شیت فد و عریض (اسکنر نقشه) معرفی نموده و در پایان از دوربین دیجیتال و تاریخچه و نحوة کار آن یاد کرده به این پرسش که آیا میتوان از این دوربینها به عنوان اسکنر استفاده نمود، پاسخ داده است.
عنوان فصل پنجم بهبود تصویر است که در آن این مباحث دیده میشود: دلایل پرداز تصویر، روش فشردهسازی، روشهای حفاظت از فایل دیجیتال و OCR تشخیص کاراکترهای نوری. مولف دو دلیل عمده پردازش تصویر را بهبود تصاویر برای چشم انسان و ماشین خوان کردن تصاویر میداند. فشرهسازی به دو روش بدون اتلاف و با اتلاف است. و در روش بدون اتلاف مباحث کدگذاری های آنتروپی، حسابی و هافمن، کدگشایی از طریق درخت هافمن، فشردهسازیLZW و کدگذاری طول ردیف قابل توجه است. در روشهای حفاظت از فایل دیجیتال شناخت آبگون سازی یا واترمارکینگ به دو صورت مرئی و نامرئی، رمزنگاری و مهر یا استامپ نگاری لازم است. مولف در بیان OCR تشخیص کاراکترهای نوری به OCR فارسی اشاره میکند و ضمن اشاره به تفاوتهای حروف فارسی با عربی، مراحل اصلی پردازش تصویر در OCR را بیان میکند که مشتملند بر: آستانهگیری، دو سطحیسازی، حذف نویز، تصحیح کجی صفحه، ناحیه بندی، قطعه بندی، نازک سازی، تحلیل متن اسناد، خطایابی، بهبود کانتراست و تعدیل هسیتوگرام.
در پایان این کتاب لیستی از بعضی واژه های انگلیسی و معانی آن ها، و نیز فهرست اعلام آمده است.
کتاب پردازش تصویر در دیجیتال سازی منابع کتابخانه ای و اسناد (با رویکرد کاربردی)، ترجمه و تالیف رضا تیموربخش، در قالب 150 صفحه، توسط انتشارات سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در 1395، به چاپ رسیده است.