فعاليت نمايشگاهی آرشيو ملی ايران

اداره‌كل خدمات آرشیوی (گروه ارتباطات آرشیوی) در اردیبهشت و فروردین 1398، نمایشگاه‌هایی در قالب مجازی، سیار و حقیقی برگزار كرد كه در زیر به آن‌ها پرداخته می‌شود:

نمایشگاه مجازی

1. نمایشگاه مجازی به مناسبت فرا رسیدن نوروز 1398ش.

همزمان با شروع نوروز 1398 اداره‌کل خدمات آرشیوی (گروه ارتباطات آرشیوی) با بررسی اسناد موجود در آرشیو ملی ایران، نمایشگاهی با بازه زمانی دوره قاجار و پهلوی در قالب13 عنوان با معرفی 16 برگ سند آماده‌سازی و در وبگاه سازمان به علاقه‌مندان تقدیم نمود. قدیمی‌ترین سند نمایشگاه  با عنوان «دستور وزارت فرهنگ به اداره کارگزینی، مبنی ­­بر لزوم حضور یکی از کارکنان آن اداره در ایام تعطیلات نوروز در وزارت­خانه یاد شده، به تاریخ اسفند  1318 ش. و جدیدترین سند با عنوان «اعلام آمادگی جمعیت شیر و خورشید نیشابور برای ارائه خدمات در تعطیلات نوروز به تاریخ  اسفند 1355ش.» بود.

برخی از مهم‌ترین اسناد نمایشگاه به شرح زیر است:

ابلاغ دستور نخست­ وزیری به وزارت فرهنگ، درخصوص منع خروج وسایل ­نقلیه دولتی از توقفگاه‌ها در ایام تعطیلات نوروز برای انجام امور شخصی و توقیف از سوی شهربانی در صورت تخلف؛ دستور رئیس گمرک بندرعباس به اداره گمرک بستانو، درخصوص جلوگیری از صادرات گوسفند و بز تا 15 فروردین به ­منظور جلوگیری از کمبود گوشت در آن استان در ایام نوروز؛ دستور فرمانداری­ کل کهگیلویه و بویراحمد به فرماندار شهرستان کهگیلویه، درخصوص لزوم انجام اقدامات لازم برای ایجاد تسهیلات نوروزی در آن حوزه؛ ابلاغ دستور استانداری مرکزی(تهران) به فرمانداری شمیران، درخصوص نظارت کامل بر کافه رستوران­ها در ایام مسافرت­های نوروز؛ اطلاعیه شهرداری نیشابور، مبنی ­بر اعلام آمادگی کامل برای پذیرایی از مسافران نوروزی؛ صورت­جلسه فرمانداری دشتستان، درخصوص تدارک و ایجاد امکانات رفاهی برای مسافران نوروزی؛ بخشنامه وزارت کشور به استانداری­ها و فرمانداری­ها، درخصوص لزوم تدارک تسهیلات برای رفاه و آسایش مسافران نوروزی؛ بخشنامه نخست وزیری به کلیه وزارت­خانه­ ها، سازمان­ها و مؤسسات دولتی، درخصوص تعطیلات نوروز و  مرخصی و ساعت کار کارکنان دولت و کشیک وزارتخانه‌ها.

1. نمایشگاه مجازی به مناسبت 3 فروردین 1301ش.، سالروز تأسیس حوزه علمیه قم؛

سوم فروردین، سالروز تأسیس حوزه علمیه قم است. به همین مناسبت نمایشگاهی مجازی، شامل 9 عنوان با معرفی 9 برگ سند آماده‌سازی و در وبگاه سازمان به نمایش گذاشته شد. قدیمی‌ترین سند نمایشگاه با عنوان «صورت احصائیه مدارس قدیمه حوزه علمیه قم درسال تحصیلی 1314-1313ش.؛ و جدید ترین سند با عنوان «اطلاعیه حوزه علمیه قم برای دعوت از مردم جهت شرکت در مراسم جشن آزادی امام­ خمینی(ره) در مدرسه فیضیه به تاریخ [فروردین 1343ش.]» بود. اسامی مدرسین حوزه علمیه قم؛ بیانیه محصلین حوزه علمیه قم مبنی بر مخالفت با ورود جسد رضا شاه به ایران؛ رونوشت درخواست [آیت­الله العظمی] سیدمحمدرضا موسوی گلپایگانی(ره) از تولیت آستانه مقدسه برای واگذاری بیمارستان ناتمام مبارک ­آباد به ایشان  به منظور تکمیل آن برای حوزه علمیه؛ گزارش شهربانی کل کشور ( اداره اطلاعات) به وزارت کشور در مورد وضعیت حوزه علمیه قم؛ نامه محصلان سبزواری قم به رئیس دیوان عالی کشور در اعتراض به ادامه تبعید امام­ خمینی(ره) و لزوم بازگرداندن ایشان و تجدیدنظر در قوانین ضدملی و اسلامی، از جمله عناوین نمایشگاه بود.

3-نمایشگاه مجازی به مناسبت 11 فروردین، سالروز تصویب رسمی شدن تقویم شمسی

به مناسبت 11 فروردین، سالروز تصویب رسمی شدن تقویم شمسی، منتخب اسنادی با موضوع تقویم، شامل 14 عنوان با معرفی 47 برگ سند با بازه زمانی قاجار و پهلوی آماده‌سازی و در وبگاه سازمان تقدیم به علاقه ­مندان گردید.  قدیمی‌ترین سند نمایشگاه با عنوان «بخشی از یک جلد تقویم تذهیب شده مربوط به سال 1238ق. و جدیدترین با «عنوان بخشنامه وزارت معارف و اوقاف و صنایع مستظرفه برای اعلام پذیرش رسمی تقویم سید جلال­ الدین طهرانی از سوی ریاست وزرا و لزوم استفاده از آن برای تعطیلات رسمی؛ به تاریخ  اسفند 1311ش.» بود. برخی از مهم‌ترین اسناد  معرفی شده در این نمایشگاه عبارت است از:

بخشی از تقویم نجومی سال 1247ش. شامل خواص برج­ها؛ بخش­هایی از تقویم 1294ش.، با استخراج میرزاعبدالغفارخان نجم­الدوله؛ بخش­هایی از تقویم دو زبانه فارسی و فرانسه سال 1303ش.؛ بخش­هایی از تقویم 1303ش. شامل زمان تحویل سال، وقایع مهم و تعطیلات رسمی؛ بخش­هایی از تقویم سال 1304ش. به سه زبانه فارسی، انگلیسی و فرانسه؛ بخش­هایی از وقت­نامه سه زبانه 1305ش.، بر طبق اطلاعات سیدجلال­ الدین طهرانی؛ بخش­ هایی از تقویم رسمی دولت ایران در سال 1306ش. با استخراج سیدجلال­ الدین طهرانی و یک برگ از تقویم دو زبانه 1307ش. اقبال شامل تاریخ شمسی، قمری، میلادی و جلالی؛

4- نمایشگاه مجازی به مناسبت 19 آوریل 1946/30 فروردین 1325ش.، سالروز انحلال جامعه ملل

به مناسبت 19 آوریل 1946/30 فروردین 1325 سالروز انحلال جامعه ملل، نمایشگاهی مجازی در این خصوص، شامل 7 عنوان با معرفی 15 برگ سندآماده‌سازی و در وبگاه سازمان به نمایش گذاشته شد. قدیمی ترین سند نمایشگاه  با عنوان «بخشی از ترجمه فارسی تعهدنامه جامعه ملل به تاریخ ژوئن 1919م./ تیر 1298ش. و جدیدترین سند با عنوان «ترجمه نامه عضو شعبه اطلاعات جامعه ملل به وزیر فرهنگ در خصوص ارسال رایگان نشریه ماهیانه کارهای جامعه ملل با هدف آگاهی بخشی در ایران نسبت به اقدامات جامعه ملل به تاریخ 1316ش.»  بود. موافقت وزارت امور خارجه با تأسیس مجمع دانش ­آموزان ایرانی برای ترویج اصول جامعه ملل و درخواست از وزارت معارف برای اقدام در این خصوص؛ تصویب­نامه هیئت وزرا برای اعلام محل پرداخت مخارج شرکت نمایندگان دولت ایران در جلسات سپتامبر 928م. جامعه ملل؛ گزارش نمایندگی ایران در جامعه ملل راجع به عملیات کمیته مالی جامعه ملل در حل بحران­های اقتصادی و مالی کشورهای عضو؛ درخواست مدیر دفتر بین ­المللی پرورش[وابسته به جامعه ملل] از ایران برای تکمیل سؤالات تحقیق در خصوص تعلیم روستایی به منظور ثبت نتایج آن در دستور کار پنجمین کنفرانس بین ­المللی معارف در ژنو؛ ارسال نشریات دارالانشاء جامعه ملل به کتابخانه ملی و وزارت امورخارجه و درخواست وزیر امور خارجه از وزارت معارف برای اعلام دریافت منظم نشریات و محل نگهداری آن‌ها و جلوگیری از اقدام شعب آن وزارتخانه از تقاضای جداگانه برای دریافت نشریات جامعه ملل؛ دیگر عناوین اسناد نمایشگاه را شامل می‌شود.

5-نمایشگاه مجازی به مناسبت 9 اردیبهشت، روز روانشناسی و مشاوره

9 اردیبهشت، روز روانشناسی و مشاوره است، به همین مناسبت نمایشگاهی با این موضوع، شامل 15 عنوان با معرفی 33 برگ سند آماده سازی و در وبگاه سازمان تقدیم به علاقه‌مندان گردید. قدیمی‌ترین سند نمایشگاه با عنوان «مکاتبه با اداره معارف در خصوص ارسال جزوه روان­شناسی مورد تدریس در کلاس شبانه آموزگاران، به منظور مطابقت مطالب آن  توسط دبیر، جهت تدریس هماهنگ درس روانشناسی کشور، به همراه بخشی از متن جزوه یاد شده، به تاریخ بهمن 1313ش و جدیدترین سند با عنوان «نامه رئیس مؤسسه ملی روانشناسی به معاون آموزش و پرورش، مبنی بر  اعلام همکاری  در زمینه‌ های مختلف؛ به تاریخ  فروردین 1357ش.» بود. برخی از مهمترین اسناد نمایشگاه به شرح زیر است:

 .

مکاتبه با مدیر کل اتحادیه بین المللی روان شناسی علمی در خصوص تشکیل انجمن روانشناسی ایران در تهران و برسمیت شناختن آن از سوی مقامات دولت و درخواست عضویت ایران در اتحادیه بین­المللی روان شناسی علمی؛ اساسنامه انجمن پزشکی و روانشناسی؛ درخواست مدیر مؤسسه ملی روانشناسی از استاندار فارس برای انجام مصاحبه به منظور اجرای برنامه تحقیقی«انستیتو تکنولوژی ماساچوستس» در ایران؛ توضیحاتی در باره «انستیتو تکنولوژی ماساچوستس» و مؤسسه ملی روانشناسی؛ مکاتبه با اداره معارف در خصوص ارسال جزوه روان­شناسی مورد تدریس در کلاس شبانه آموزگاران، به منظور مطابقت مطالب آن  توسط دبیر، جهت تدریس هماهنگ درس روانشناسی کشور، به همراه بخشی از متن جزوه یاد شده؛ درخواست سید علی محمد مدرسی از وزارت معارف، برای چاپ و نشر ترجمه کتاب دروس روانشناسی از نظر تربیت به همراه بخشی از ترجمه کتاب مذکور؛ دعوت از دکتر سیاسی رئیس دانشگاه تهران، برای شرکت در جلسه ماهیانه انجمن پزشکی و روانشناسی به همراه دستور جلسه؛ دستور فوری چاپ چهارم کتاب ضمیمه علم النفس یا روانشناسی از لحاظ تربیت تألیف دکتر علی اکبر سیاسی؛ مکاتبه رئیس دانشگاه تهران با علی اکبر سیاسی، مبنی بر چاپ چهارم کتاب علم النفس یا روانشناسی از لحاظ تربیت،  تألیف وی به هزینه دانشگاه و اشاره به مدت زمان انحصار حق چاپ آن؛ گزارش نظر خواهی مؤسسه ملی روانشناسی درخصوص مشکلات عمده جوانان و توقعات  برای حل آن‌ها.

6- نمایشگاه مجازی به مناسبت 28  اردیبهشت، روز جهانی موزه و میراث فرهنگی؛

به مناسبت روز جهانی موزه و میراث فرهنگی در 28 اردیبهشت، نمایشگاهی با همین موضوع،  با 12 عنوان و معرفی 16 برگ سند آماده سازی، و در وبگاه سازمان تقدیم به علاقه‌مندان شد. قدیمی‌ترین سند با عنوان دستور وزیر معارف به روسای ادارات، درخصوص لزوم تأسیس موزه انسان شناسی و نژاد شناسی و جمع آوری اشیاء، لوازم و البسه مربوطه برای موزه یاد شده به تاریخ خرداد 1315ش.» و جدیدترین سند با عنوان «مکاتبه مدیرعامل جمعیت شیرو خورشید با شهرداری تهران درخصوص تحویل ماکت کشتی بیمارستانی به موزه کاخ مرمر، به تاریخ اسفند 1352ش.» بود. مکاتبه اداره‌کل عتیقات وزارت  اوقاف با  وزیر، در خصوص لزوم تأسیس موزه حرم مطهر حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) در مکانی موسوم به حیاط خسروخان و درخواست اعتبار برای آن؛ ابلاغ آیین‌نامه موزه هنرهای زیبا مصوب هیئت وزیران از سوی وزارت بازرگانی و پیشه و هنر؛ مکاتبه وزیر دربار با وزارت دارائی در خصوص انتقال جواهرات سلطنتی و پارچه‌های مرصع در موزه کاخ گلستان به خزانه جواهرات بانک ملی؛ اعطای یک قطعه نشان هنر درجه اول به آندره گدار مدیر و مشاور فنی موزه ایران؛ گزارش، رئیس اداره موزه مردم شناسی به اداره کل بازرسی، در خصوص چگونگی ساخت مجسمه‌ها برای نمایش لباس‌ها و مشکلات؛ درخواست نشان سپاس از نوع درجه سوم، برای دو نفر از کارمندان موزه ایران باستان؛ آمار بازدیدکنندگان از موزه ایران باستان در سال 1335؛ صورت‌جلسه تشکیل موزه عمومی شیراز؛ مکاتبه سازمان برنامه و بودجه، در خصوص انتخاب مهندس مشاور پروژه موزه نظامی  براساس در خواست فرماندهی مهندسی نیروی زمینی، از دیگر عناوین نمایشگاه بود.

7-دومین نمایشگاه مجازی به مناسبت 28 اردیبهشت 1300 ش.، سالروز اجرای قانون ثبت اسناد و تأسیس اداره آن؛

به مناسبت 28 اردیبهشت سالروز اجرای قانون ثبت اسناد و تأسیس اداره آن در سال 1300ش.؛ دومین نمایشگاه مجازی مرتبط با این موضوع شامل 13 عنوان با معرفی 20 برگ سند آماده سازی و در وبگاه سازمان تقدیم به علاقه‌مندان حوزه سند شد. قدیمی‌ترین سند نمایشگاه با عنوان «مکاتبه خزانه داری با اداره تفتیش کل در خصوص تفتیش ثبت اسناد تبریز به تاریخ شهریور 1310ش. و جدیدترین سند با عنوان « مکاتبه سرپرست دفتر امور حقوقی و مجلس  با استاندار سمنان در خصوص  ارسال  تصویر نامه‌های کمیسیون اصل نود و تقاضای اهالی مهدی شهر (سنگسر سابق) جهت تأسیس شعبه دفتر ثبت اسناد و املاک، شعبه تأمین اجتماعی و...  برای رسیدگی و اعلام نتیجه؛ به تاریخ دی ماه1367ش.» بود. از دیگر عناوین اسناد نمایشگاه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

تقاضای اهالی سودجان و بختیاری‌های قلعه‌نشین، از اداره حکومت چهارمحال جهت تعیین حاجی آخوند به منظور رسیدگی به کارها جزئی و نوشتجات شرعی؛ بخشی از نظامنامه حق التحریر، دفاتر اسناد رسمی و ازدواج و طلاق مخصوص شهرهای تهران، رشت، مشهد، تبریز و شیراز؛ صورت عایدات مخارج حق التحریر محضر شماره 3 نیشابور از اول تیر تا آخر اسفند 1313ش.؛ مکاتبه رئیس مالی نیشابور با اداره ثبت اسناد و املاک در خصوص مالیات صاحبان محاضر؛ صورت‌جلسه بازرسی صندوق ثبت اسناد و املاک آمل با حضور بازرس وزارتی؛ تقاضای بخشدار داراب از استاندار جنوب، مبنی بر لزوم تأسیس دفتر ثبت اسناد رسمی در آن بخش؛ مکاتبه کفیل حکومت بندر دیلم با حکمران بوشهر و بنادر جنوب با موضوع صدور دستور  تأسیس دفتر ازدواج رسمی به نام پیشنماز آن بندر؛ درخواست رئیس ثبت اسناد استان هفتم از شهردار مرودشت با موضوع ارسال مدارک شخص واجد شرایط برای تأسیس دفتر اسناد رسمی در قصبه محل کارخانه قند؛ مکاتبه رئیس ثبت اسناد استان هفتم با فرمانداری شهرستان شیراز، در خصوص عدم انتقال سر دفتر اداره ثبت زرقان به دلیل نبودن جایگزین واجد شرایط؛ آگهی رئیس ثبت اسناد دامغان درخصوص تأسیس دفتر خانه اسناد رسمی درجه 3  در 5 بخش آن شهرستان و چگونگی  استخدام چند نفر سر دفتردار و دفتریار برای آن مراکز؛ مکاتبه استاندار خراسان با اداره ثبت اسناد و املاک،  مبنی بر لزوم صدور دستور تأسیس اداره ثبت اسناد رسمی در بخش اسفراین.

نمایشگاه سیار

1-نمایشگاه اسناد دوره صفوی

 اداره‌کل خدمات آرشیوی (گروه ارتباطات آرشیوی) به درخواست مرکز اسناد اصفهان، نمایشگاهی شامل 11  عنوان با معرفی 11 برگ سند از اسناد دوره صفویه آماده‌سازی و برای برگزاری نمایشگاه  به آن مدیریت ارسال نمود. رقم (فرمان) شاه سلیمان صفوی، درخصوص واگذاری وزارت بیگلربیگی الکاء شیروان به میرزا هدایت‌الله جابری بمنظور اقدام جهت عمران و آبادی منطقه، رفاه حال رعایا، انتظام امور ایل و قشون و غیره؛ رقم (فرمان) شاه­ سلطان­ حسین صفوی، درخصوص عدم دریافت مالیات توسط تیولداران نائین از خاندان نظام الدین نائینی؛ رقم (فرمان) شاه سلطان حسین صفوی، درخصوص رسیدگی به مداخله میرزا محمدمعصوم در امور املاك ورثه سید علیخان واقع در جنب مدرسه منصوریه شیراز و رقم (فرمان) شاه­ سلطان­ حسین صفوی، درخصوص انتصاب میرزا­محمدتقی، نواده میرزاابوالمعالی به سمت کلانتری دارالعباده یزد و بلوکات و توابع آن با ذکر رئوس وظایف وی؛ از جمله عناوین اسناد نمایشگاه بود. 

2-نمایشگاه  اسناد فرامین و دستخط های رجال و غیره...

همزمان با برگزاری نمایشگاه بین المللی کتاب نمایشگاهی از اسناد فرامین و دستخط‌ های رجال، شامل 14 عنوان با معرفی 15 برگ سند آماده سازی و برای نمایش به غرفه سازمان ارسال شد. درخواست آیت­ الله کاشانی برای قرائت آراء کاشان، در پی وصول خبر احتمال اقدام مفسدین برای سرقت و معدوم کردن صندوق آرا با همکاری رئیس نظمیه؛ نامه شیخ محمدتقی بهلول از زندان افغانستان برای اعلام شرایط خود در زندان و آگاهی از احوال خانواده و آشنایان در ایران و مکاتبه علی اکبردهخدا با وزارت معارف، در خصوص تغییر  برنامه مدرسۀ علوم سیاسی؛ از جمله اسناد نمایشگاه بود.

3-اسناد تاریخچه تأسیس اسناد ملی

همزمان با برگزاری نمایشگاه بین المللی کتاب و ورود به پنجاهمین  سال تأسیس سازمان اسناد (آرشیو ملی) تعدادی سند با موضوع تاریخچه تأسیس اسناد ملی، شامل  6 عنوان با معرفی 8 بر گ سند آماده سازی و برای برگزاری نمایشگاه به غرفه سازمان ارسال گردید. عناوین برخی از اسناد نمایشگاه به شرح زیر است:

رونوشت قانون تأسیس سازمان اسناد ملی؛ درخواست سرپرست سازمان اسناد ملی از مقام معظم رهبری درخصوص تعیین روز یکم ربیع الاول به عنوان روز اسناد ملی؛ مکاتبه رئیس سازمان اسناد ملی ایران برای اجرای بخشنامه وزیر مشاور در امور اجرائی نخست وزیر در خصوص انتخاب مدیر امور اسناد در دستگاه ها و ارسال گزارش ماهانه به سازمان اسناد و نیز  اعلام آمادگی برای همکاری در ایجاد و راه اندازی واحد امور اسناد دستگاه‌‌ها؛ پیشنهادهای قسمت آموزش و ارزشیابی سازمان برنامه، برای اجرای بهتر دستورالعمل‌های سازمان اسناد ملی ایران.

4-اسناد تاریخچه تأسیس اسناد ملی

 به مناسبت 19 اردیبهشت، روز اسناد ملی و میراث مکتوب، نمایشگاهای با موضوع تاریخچه تأسیس اسناد ملی آماده سازی و جهت برگزاری نمایشگاه همزمان، به 12 نمایندگی استانی و منطقه ای ارسال گردید.

5-نمایگشاه اسناد نفیس

نمایشگاه منتخبی از اسناد نفیس آرشیو ملی، شامل 27 عنوان با معرفی 27 برگ سند «رقم» و «فرمان»  با بازه زمانی صفویه، افشاریه و قاجاریه در تاریخ یکشنبه 29/2/98 در گروه تاریخ دانشگاه خوارزمی برگزار شد. قدیمی‌ترین سند نمایشگاه با عنوان «رقم(فرمان) شاه سلیمان صفوی، درخصوص واگذاری وزارت بیگلربیگی الکاء شیروان به میرزا هدایت‌الله جابری بمنظور اقدام جهت عمران و آبادی منطقه، رفاه حال رعایا، انتظام امور ایل و قشون و غیره، به تاریخ 1097ق.» و جدیدترین با عنوان «فرمان اعطای لقب امین همایونی به حسن­خان پیشخدمت خاصه از سوی نایب ­السلطنه، ناصرالملک و تصویب موثق‌الدوله، وزیر دربار به تاریخ 1331ق.» بود.

نمایشگاه حقیقی

1-نمایشگاه اسناد خلیج فارس

نمایشگاه یاد شده، شامل 17  عنوان با معرفی 17 برگ سند، در ساختمان آرشیو ملی برگزار شد.

2-نمایشگاه منتخبی از اسناد نفیس آرشیو ملی ایران

نمایشگاه یادشده، شامل 28 عنوان با معرفی 28 برگ سند به مناسبت 19 اردیبهشت، روز اسناد ملی و میراث مکتوب در ساختمان آرشیو ملی به نمایش گذاشته شد.