مصاحبه با دكتر علی اصغر خدادوست

بخشی از مصاحبه سازمان اسناد و كتابخانه ملی ایران با جناب آقای دكتر علی اصغر خدادوست  
در تاریخ: 76/2/17، شماره ردیف مصاحبه: 270، مصاحبه كننده: شفیقه نیك نفس

صدای آقای دكتر علی اصغر خدادوست

ـ بهترین كاری كه می توانید در مورد آن صحبت كنید چیست؟
ـ بهترین كار اگر از لحاظ علمی باشد كه در چندین جنبه [بوده]. یكی اینكه وقتی رزیدنت بودم، یك برنامه داشتم، دو هزار بچه ای را كه تازه به دنیا آمده بودند، در بیست و چهار ساعت اول زندگیشان معاینه كردم و از چشمشان عكسبرداری كردم و بیماریهای مختلف عفونی و مادرزادی را در نوزادان پیدا كردم. دومین چیزی كه خیلی  اساسی بود این بود كه نقش چیزی ر ا كه به آن  basement membrane می گویند: چسبندگی طبقه پوشش قرنیه را برای اولین دفعه در دنیا توجیه كردم كه چه عاملی باعث چسبندگی اینها می شود و خود آن پایه ای شد برای اینكه بیماریهای مختلف سطح قرنیه را توجیه كنم. قسمت سوم بیشتر روی پیوند قرنیه بود كه در حدود سی و [چند] سال پیش كه تحقیق می كردم، چیزهایی پیدا كردم كه خود به خود مصدری  شد برای تشخیص پدیده وازدگی پیوند. چون آن تقریباً مدل كار شد و هنوز كسی نتوانسته كه آن تئوری را تغییر بدهد در تمام تكست بوك ها هست. [البته] به آن اسم هم شناخته شده و هر كجای دنیا بروید، آن را می شناسید. كاری كه الان من دارم انجام می دهم، كار جالبی است، ولی هنوز به انتها نرسیده و آن روی قسمت پاتولوژی است. آن چیزی كه شما در آزمایشگاه می بینید به اسم هیستالوژی، می-آیند یك برش از یك نسل می گیرند و زیر میكروسكوب امتحانش می كنند، بعد آن را تعبیر می كنند كه در آن نسل چه گذشته. مثل میدان جنگ می ماند كه كسی یك عكسی از آن می گیرد و بعد می نشیند تعبیر می كند كه چه كسی دارد چه كار می كند. من دنبال برنامه ای هستم كه از این صحنه جنگ فیلمبرداری كنم، یعنی از فعالیت سلولها در حین كار فیلمبرداری می كنم. در حال حاضر حدود پانزده سال شبانه روز روی آن كار می كنم و انشاءا... امیدوارم تا عمر باقی است، بتوانم به نتیجه نهایی برسم. 
ـ این مجموعه تئوریها و [ناتمام]. 
ـ این قسمتهای اساسی كاری هست كه دارم انجام می دهم. البته جنب آن روی چیزهای خیلی زیادی كار كردم. چیزی كه برای من مهم است، این است كه رئیس بخش چشم پزشكی دانشگاه هاپكینز - كه بهترین چشم پزشك های دنیا از زیر دستش بیرون آمده اندـ در اولین صفحه خاطراتش كه از طرف آكادمی چشم پزشكی آمریكا منتشر شده، نوشته است كه علی اصغر خدادوست بهترین رزیدنتی است كه در تمام عمرم تربیت كردم و این [بیانی] بود كه برای من خیلی جالب بود و این خود به خود حسادت [تعدادی] از آمریكایی ها را برانگیخت، به خاطر اینكه بنده به عنوان یك اجنبی (از دیدگاه آنها) آنجا آمدم و بهترین شدم. 
ـ باعث كمال افتخار ما شدید. 
ـ یك زمانی هم رئیس بخش چشم پزشكی دانشگاه یل(yale)، در مجله ای نوشته بود كه فلانی بهترین جراح پیوند قرنیه در دنیاست. البته نطر لطفشان است، بنده خودم را همچنین نمیدانم. ولی خوب من به عنوان یك نفر ایرانی، درست همان احساسی را دارم كه برنده یك مسابقه المپیك بین المللی آن بالا می ایستد و سرود ملی [كشورش] را می شنود و پرچم [كشورش] به اهتراز درمی آید و حضار هم واقعاً آن افتخار را نه متعلق به خودشان [بلكه] متعلق به مملكت خودشان می دانند. 
ـ دقیقاً همینطور است. آقای دكتر از تئوریها و شیوه های درمانی شما هم دیگران استفاده می كنند؟ 
ـ بله. 
ـ در كجاها از آن استفاده می كنند؟ 
ـ از كارهایی كه من روی پیوند قرنیه كردم، در تمام دنیا استفاده می شود. از كارهایی كه در مورد نقش چسبندگی ابتیلیوم یا نقش پوشش قرنیه هست، در تمام دنیا استفاده می شود. توجه می كنید؟ كمتر رزیدنتی در چشم پزشكی می توانید در دنیا پیدا كنید كه اسم مرا نشنیده باشد، به خاطر همان كارهای اساسی كه انجام شده. البته به نظر من كار خیلی بزرگی در دنیا نیست، ولی خوب به غلط انداز ما جزو خلق ا... جلو رفتیم. 
ـ بله. می گویند طرف هر چه بارش بیشتر است، سرش پایین تر است. 
ـ خواهش می كنم. نه من خودم اینجوری احساس می كنم، قلباً احساس می كنم. 
ـ در هر صورت آنقدر ارزش داشته كه همه به همین شیوه عمل بكنند. آقای دكتر از تألیفاتتان بفرمایید، از كارهایی كه به صورت مكتوب عرضه شده. 
ـ عرض به حضور شما كه تعداد دقیق تألیفات را نمی دانم، ولی تعداد زیادی مقاله هست كه در مجله های مشهوری چاپ شده و در كتابخانه ها هست. در تمام [این] مقاله ها در حدود نود درصد كار من، كارهای اولیه و ابداعی بوده است، یعنی چیزی نبوده كه بیایم كار دیگری را تكرار كنم. همان كارهای اولیه بوده و هیچوقت من دنبال تكرار طرح دیگران نبودم. 
تعدادی از فصل های كتاب های مختلف در رشته های مختلف بوده كه اینها هم به چاپ رسیده و در كتابخانه ها هست. ولی اینقدر كه من به آزمایشگاه علاقه دارم، كمتر به نوشتن علاقه دارم. فكر می كنم در حدود سی تا سی و پنج مقاله منتشر شده باشد و در حدود پنج، شش تا فصل كتاب نوشته شده باشد، از این قبیل.