مصاحبه با دكتر یحیی یثربی

بخشی از مصاحبه سازمان اسناد و كتابخانه ملی ایران با جناب آقای دكتر  یحیی یثربی  
جلسه دوم، در تاریخ: 81/8/8، شماره ردیف مصاحبه: 598، مصاحبه كننده: فاطمه نورایی نژاد

صدای آقای دكتر یحیی یثربی

مرحوم علامه طباطبایی روی هر كس اثر می گذاشت. آدمی بود بی غل و غش و آدم در تمام زندگیش صفا و صمیمیت را می دید. الان اگر بخواهم از علامه چهره ای تصور كنم، با اینكه حداقل یك دورة هفت، هشت، نه ماه درسی پای درسش می نشستیم و تعداد بیش از تقریباً بیست نفر نبود [قطع مصاحبه]. 
بله، چهره ای كه من بخواهم از مرحوم علامه در خلوت خودم [به] یاد [بیاورم]، با اینكه عرض كردم یك مدت پای درسش بودیم، چهره درسی او نیست. چهره بارز و آن چهره ایست كه من می دیدم از حرم به طرف صفائیه، از آن كوچه های پشت خیابان اصلی حرم، در آنجا یك كاسه ماست در یك دستش و یك سنگك هم در یك دستش [بود] و با یك حالت خاصی راه می رفت كه الان در نظر من مجسم هست. یك آدمی بود زاهد، فقیر و زندگی فقیرانه ای داشت. برخلاف حالا كه این همه كتابها فروش می رود و های و هوی و فلان و غیره، ایشان [ناتمام]. همان آدمی كه المیزان را چاپ كرده بود [دارالكتاب الاسلامیه]، آخوندی، آن زمان می گفتند كه خیلی ناراحت است كه المیزان مرا ورشكست كرده و از هر جلدی، دو هزار تا یا هزار تا می زد و روی دستش می ماند. این قدر به فروش نمی رفت. ده تا طلبه، صد تا طلبه یك دوره المیزان می خریدند، صد تا هم كتابخانه می خریده و می شد دویست تا، ولی الان تعداد كتابخانه ها زیاد شده، خریدن كتاب و ... [هم زیاد شده]، ولی باز هم مؤلف چیزی گیرش نمی آید. بنابراین، مرحوم علامه زندگی خیلی فقیرانه ای داشت و فاضل و عالم و اهل علم و ... هم بود و اثر می گذاشت. یك نكته ای هست كه در عرفان می گویند؛ ساقی، مرشد است و تعلمیات مرشد، باده است و شراب. همیشه می گویند، آن كه در بزم روی آدم اثر می گذارد، ساقی است و شراب زیاد مهم نیست. اگر ساقی، ساقی خوبی نباشد و دل نبرد، از آن شراب چیزی عاید آدم نمی شود. ظاهراً فروغ بسطامی می گوید

مگر از دهان ساقی مددی رسد و گرنه                           كس از این شراب باقی نرسد به هیچ مستی 

در عرفان این تمثیلی است برای شیخ و تعلیماتش. تعلیمات شراب است و شیخ ساقی. اگر خود شیخ صفا و جمالی نداشته باشد، آدم از تعلیماتش سود نمی برد و این به صورت یك مثل در میان مشایخ درآمده و اگر تشبیه كنیم، به صورت یك حدیثی از مشایخ نقل می شود: من لا ینفعك لحظه لاینفعك لفظه (كسی كه دیدارش تو را تحت تاثیر قرار ندهد، گفتارش در تو اثر نخواهد كرد.) دیدار كه سودمند نباشد، گفتار سودمند [نمی شود.] مرحوم علامه از كسانی بود كه دیدارش بیش از گفتارش اثر داشت و لذا بعد از رحلتش، من از زبان شاگردانش (من خودم را در آن حد نمی دانم) و از كسانی كه جداً از او استفاده كرده بودند و تحت تاثیر آن ساقی شیرین قرار گرفتند، چند بیت گفته ام كه برای شما می خوانم. چند جا هم كه خوشم آمده، این شعر را خواندم و در یكی، دو جا هم چاپ شده، ولی بد نیست كه در این نوار هم بماند. من با توجه به همین نكتة ساقی و باده، در مرگ علامه این چند بیت را گفته بودم: 
 
میهمـان بــزم او بـودیـم دوش 
چشم سـاقی در كمیــن عقـل و هوش 
 
حشمتی بالاتر از كاووس و جـم