فرهنگستان زبان و ادب فارسی : مصاحبه با اسماعیل سعادت

بخشي از مصاحبه سازمان اسناد و كتابخانه ملي ايران با آقاي اسماعيل سعادت - جلسه چهارم، در تاريخ:1385/07/02

در ارديبهشت 1371 در بيست و دومين شوراي فرهنگستان در اولين دوره رياست جناب آقاي دكتر حسيبي، تاسيس شد و در ارديبهشت 1372 با مديريت آقاي آيتي، رسماً و عملاً كار شروع شد كه در آن موقع دوره آقاي آيتي مدخل هاي دانشنامه تنظيم شد و بعد هم در [ناتمام] مديريت گروه دانشنامه به عهده بنده گذاشته شد و از آن تاريخ تا كنون من كار را بر عهده دارم. دانشنامه زبان و ادب فارسي جلد اولش را در سال گذشته در 750 صفحه منتشر كرديم و بنا داديم بر اينكه دانشنامه در 6 جلد 750 صفحه اي تنظيم شود و الآن مشغول جلد دوم هستيم و جلد دوم دانشنامه الآن دو سوم آن آماده است، مقالاتش نوشته شده، حروف نگاري شده و آماده چاپ است. من اميدوارم (البته نمي توانم پيش بيني درست بكنم ولي اميدوارم كه ما بتوانيم تا پايان امسال اين مقالات جلد دوم را آماده بكنيم و انشاءا... بتوانيم در سال آينده بتوانيم جلد دوم را منتشر بكنيم.

ـ استاد پيشنهاد تأليف كتاب دانشنامه ادب فارسي كي و چگونه مطرح شد؟

ـ پيشنهاد آن همانطور كه گفتم، اين دانشنامه قبلاً تأسيس شده بود و بعداً مديريت آن را به عهده بنده گذاشتند. خوب نياز جامعه فرهنگي ما به داشتن يك دانشنامه در زمينه زبان و ادب فارسي احساس مي شد و تنها نهادي كه صلاحيت اين را داشت كه چنين دانشنامه اي را تدوين بكند، طبعاً فرهنگستان زبان و ادب فارسي بود. دانشنامه در حقيقت، فرهنگستان عالي ترين نهاد فرهنگي اي است كه بايد به حفظ و پرورش و گسترش زبان فارسي كمك بكند و تحقيق در مسائل ادب فارسي را هدايت بكند و تشويق بكند.

اين بود كه فرهنگستان به تدوين اين دانشنامه همت گماشت و همانطور كه گفتم در ارديبهشت سال 1371 در آن شورا تصويب شد كه چنين دانشنامه اي در فرهنگستان تدوين شود منتها كارش در ارديبهشت سال بعد شروع شد كه گفتم با مديريت آقاي آيتي شروع شد.

ـ مديريت آن از چه سالي بود.

ـ براي چاپ جلد نخست دانشنامه با چه مشكلاتي مواجه بوديد.

ـ مشكلات دانشنامه  در وهله اول، مقالاتي بود كه نوشته شده بود. چون هنوز تجربه دانشنامه نويسي در ايران، خيلي جوان و كم سابقه است. سابقه زيادي ندارد. وقتي اين دانشنامه شروع به كار و تهيه كرد، نويسندگان درست آشنا با شيوه دانشنامه نويسي نبودند. غالباً مقاله را بدون در نظر گرفتن حوصله دانشنامه و بدون اينكه اطلاع داشته باشند كه شيوه دانشنامه نويسي چي هست، اشخاصي (اغلب دانشمند بودند) مقالاتي نوشتند كه مقالات آنها از مولفين گرفته شده بود ولي هنوز كار ويرايش آنها شروع نشده بود. ويرايش اين مقالات زماني كه من آمدم شروع شد.

ما اين مقالات را تقريباً دو دسته كرديم. مقالاتي كه اصلاً قابل ويرايش نبود. اينها را كنار گذاشتيم. مقالات قابل ويرايش را شروع كرديم در داخل گروه، كه خود اعضاي گروه ويرايش كنند. تا آن زمان اعضاي گروه فقط مقاله مي نوشتند. اين مقالات را مي نوشتند و جمع مي كردند ولي هنوز كار ويرايش شروع نشده بود.

من معتقد بودم و هستم كه دانشنامه بايد مقالاتش را صاحبان نظر، صاحبان تخصص بنويسند و كار ما در داخل گروه ويرايش بايد باشد. يعني به مقاله صورت دايرة المعارفي بدهيم. در حقيقت مقالاتي كه از بيرون مي رسد، مواد خامي است كه بايد اينها را در غالب دانشنامه بريزيم و شيوه دايرة المعارفي مقالاتي كه از بيرون مي رسد، را درباره آنها اعمال بكنيم.

شماره رديف مصاحبه :879

مصاحبه كننده: پيمانه صالحي