سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد( یونسکو)
در اول نوامبر سال 1945 ميلادي (۱۳۲۴ شمسی) درست هنگام پايان جنگ جهاني دوم، كنفرانس بزرگي در لندن تشكيل شد كه در آن نمايندگان چهل و سه كشور از جمله ایران شركت كردند. فرانسه و انگلستان، دو كشوري كه بيشترين صدمات را از جنگ ديده بودند، پيشنهاد كردند سازماني با هدف نهادينه ساختن فرهنگ صلح تأسيس شود. از نظر آنها چنين سازماني مي بايست در راه همبستگي فكري و اخلاقي بشريت خدمت مي كرد و مانع از وقوع جنگ جهاني ديگری مي شد. در 19 نوامبر 1945 ميلادي (۱۳۲۴ شمسی)، 37 تن از نمايندگان كشورها اساسنامه يونسكو را امضا كردند و بدين ترتيب سازمان آموزشي، علمي و فرهنگي ملل متحد(يونسكو) با هدف پيشبرد صلح و رفاه همگاني در جهان از طريق همكاري بين ملتها تأسيس شد. از آنجا كه صلح بايد بر اساس همبستگي معنوي و فكري پي ريزي شود و جنگها نخست در ذهن بشر آغاز مي شود، دفاع از صلح نيز بايد در ذهن انسانها شكل گيرد بنابراين يونسكو مأموريت يافت كه در مقام سازماني براي همكاري فكري در سطح بين المللي خدمت كند. يونسكو با ازدياد و تقويت مناسبات آموزشي، علمي و فرهنگي، دو هدف كاملاً پيوسته دارد:
1.توسعه كه وراي تقاضاي ساده پيشرفت مادي، بايد به طيف گسترده اي از خواستهاي انسان پاسخ گويد، بدون آنكه ميراث نسلهاي آينده را به خطر افكند.
2. برقراري فرهنگ صلح، بر اساس آموزش مسئوليت شهروندي و مشاركت كامل در فرايندهاي دموكراتيك. براي آنكه صلح پايدار، صادقانه و مورد قبول همه برقرار شود، در ديباچه اساسنامه يونسكو آمده است: "كشورهاي امضا كننده اين اساسنامه مصممند، دستيابي كامل و برابر به آموزش، پي جويي آزاد حقيقت عيني، تبادل آزاد انديشه‌ها و دانسته‌ها را براي همگان تضمين كنند، روابط بين مردم خود را توسعه بخشند و افزايش دهند تا با درك متقابل و بهتر به شناختي دقيق‌تر و حقيقي تر از آداب و رسوم يكديگر برسند."
طي اين كنفرانس وظايف سازمان درچندين بند تعيين شد كه خلاصة آن عبارت است از:
1. تسهيل تبادل آزاد بين رهبران آموزشي، فرهنگي و علمي كشورها.
2. مبادلة آزاد عقايد و اطلاعات، بين مردم و متخصصان از طريق مدارس، دانشگاهها و ساير مؤسسات آموزشي و پژوهشي.
3. تدوين و توزيع برنامه‌هاي آموزشي و فرهنگي، متناسب با نيازهاي كشورها.
در این کنفرانس بر ضرورت حفظ جنبة غير دولتي سازمان نيزتاكيدشد.
اساسنامه یونسکو بعداً در سال 1946 ميلادي توسط بيست كشور ديگر امضاشد و بدين ترتيب اين تعداد از اعضا نخستين بنيانگذاران سازمان آموزشي، علمي و فرهنگي ملل متحد شدند. تا سال 1950 ميلادي تعداد اعضاي يونسكو به 59 عضو رسيد و در سال 1954 ميلادي اتحاد جماهير شوروي هفتادمين عضو اين سازمان شد. بين سالهاي 1960 و 1962 ميلادي در پي فرايند استعمارزدايي 24 كشور جديدالتأسيس آفريقايي نيز به اين سازمان پيوستند اما در سال 1984 ميلادي ايالات متحده كه مديريت و سياستهاي سازمان را برنمی تابید، از عضویت یونسکو خارج شد. اندكي بعد انگلستان و سنگاپور نيز از سازمان كناره گيري كردند.
در اوايل سال 1990 ميلادي، فروپاشي بلوك شرق سبب ايجاد تحولات بيشتر شد و كرسي آلمان شرقي بر اثر اتحاد دو آلمان حذف گرديد. اندكي بعد فروپاشي اتحاد جماهير شوروي نيز سبب شد، 12 عضو جديد به سازمان يونسكو بپيوندند. اندكي بعد كشورهاي يوگسلاوي سابق و كشورهايي نظير بوسني هرزگوين، اسلووني و كروزني نیز به اين سازمان ملحق شدند. از زمان تأسيس سازمان يونسكو 10 عضو در فواصل زماني مشخص از سازمان كناره گرفتند؛ به عنوان مثال آفريقاي جنوبي در سال 1956 ميلادي اين سازمان را ترك كرد و در سال 1994 ميلادي بعد از حذف نژاد پرستي دوباره بدان ملحق شد. تمام اين ده كشور به جز سنگاپور دوباره به يونسكو پيوستند. انگلستان يك بار ديگر در سال 1997 ميلادي عضو يونسكو شد. در اكتبر 2003 ميلادي با برگشت ايالات متحده به يونسكو تركيب اعضاي آن به 190 كشور عضو رسيد. مقر اين سازمان در پاریس پایتخت فرانسه است و دفترهایی در کشورهای مختلف دارد.