دفاع مقدس، زبان و سینما
تاریخ انتشار: ۱۳۹۶/۸/۱۷ - ۱۰:۳۲:۰
آخرین تاریخ بروزرسانی: ۱۳۹۶/۸/۲۱ - ۶:۲۰:۵
نشست تخصصی با عنوان "دفاع مقدس، زبان و سینما" با دو موضوع "نگاه زبان شناختی به آثار دفاع مقدس" و "نگاهی تطبیقی به سینمای جنگ و دفاع مقدس" با سخنرانی دكتر مرتضی رزم آرا و دكتر علی محمد طرفداری و با حضور صاحبنظران و علاقمندان حوزه زبان شناسی و سینما در تاریخ 93/7/7 برگزار شد.
در ابتدا دكتر رزم آرا با اشاره به سوال مطرح شده در زمینه رویكرد زبان شناسی رزمندگان دفاع مقدس با توجه به اسناد و مدارك به جا مانده از دوران جنگ گفت: این بحث مطرح می شود كه در دوره دفاع مقدس زبان شناسی توصیفی مطرح بود یا زبان شناسی تجویزی. وی در ادامه سخنان خود تصریح كرد: با بررسی اسناد و مدارك جنگ می خواهیم به این نتیجه برسیم كه زبان شناسی دوران دفاع مقدس به كدام یك از این دو گونه نزدیك تر است. رزم آرا در بخش دیگری از سخنان خود بیان داشت: اگر در دوران دفاع مقدس به زبان معیار به عنوان مثال رسانه ها ، نشریات و كتابهای درسی نگاهی داشته باشیم همه زبان شناسی تجویزی را مورد استفاده قرار می دادند. وی با توضیح مختصری درباره تفاوت های این دو گونه زبان شناسی گفت: زبان شناسی تجویزی با امر و نهی سر كار دارد و در دنیا تقریبا منسوخ شده است. وی با برشمردن این موضوع كه با بررسی نثر و ویراستاری در ایران می توان به غالب بودن این گونه در دوران دفاع مقدس پی برد افزود: یكی از تفاوت های جدی بین زبان شناسی تجویزی و توصیفی این است كه در گونه توصیفی زبان گفتار و نوشتار به یكدیگر نزدیك است اما در گونه تجویزی سبك گفتار و نوشتار از هم فاصله زیادی دارد.
رزم آرا در ادامه این نشست با اشاره به انعطاف پذیری كم زبان شناسی تجویزی افزود: این گونه زبان شناسی حاضر به قبول استقلال زبانی نیست، در حالی كه از دیدگاه زبان شناسی توصیفی كلمات و عباراتی كه از زبان دیگر وارد زبان مقصد شده اند و حتی بنا به شرایط زبانی جدید تغییر كرده اند جزئی از زبان مقصد هستند. وی در ادامه سخنانش با بیان این موضوع كه با بررسی و مطالعه اسناد و مدارك به جا مانده از دوران دفاع مقدس به این نتیجه می رسیم كه ادبیات جبهه و رزمندگان به زبان شناسی توصیفی نزدیك تر است. این زبان شناس در بخش پایانی سخنان خود با اشاره به زبان شناسی جنگ در میان رزمندگان گفت: می توان غلبه زبان توصیفی بر تجویزی را در جبهه ها مشاهده كرد، برای زبان توصیفی ریشه زبان اهمیت چندانی ندارد، زبان شناسان توصیفی خلاقیت بیشتری در واژه سازی دارند. وی با توضیح این مطلب كه در دوران دفاع مقدس با این كه صدا و سیما و رسانه ها و به طور كلی زبان معیار گونه تجویزی زبان را تبلیغ می كردند ، در جبهه ها رزمندگان خواسته یا ناخواسته در ادبیات خود از گونه توصیفی استفاده می كردند.
در بخش دیگری از این نشست دكتر طرفداری به سخنرانی در زمینه مقایسه سینمای جنگ در جهان و سینمای دفاع مقدس ایران پرداخت. وی با اشاره به نام گذاری سینمای جنگ در ایران به نام سینمای دفاع مقدس تصریح كرد: این عنوان به نظر من بسیار مناسب و برازنده است. وی در ادامه سخنان خود با اشاره كوتاهی به تاریخچه شكل گیری سینمای جنگ در جهان و خاستگاه این ژانر سینمایی گفت: به طور عمده سینمای جنگ همزمان با جنگ جهانی دوم به وجود آمد ، هرچند پیشتر نیز آثاری به صورت پراكنده در این حوزه تولید شده بود، اما با به وقوع پیوستن جنگ دوم جهانی این سبك از سینما به جهان معرفی شد.این پژوهشگر با اشاره به فراز و نشیب های سینمای جنگ در جهان بیان داشت: در طول جنگ جهانی دوم و پس از آن فیلم های خوش ساختی به مقاصد تبلیغاتی در جهت خواسته حكومت ها ساخته شد .وی با بیان این نكته كه در سینمای جنگ ساختار ثابتی وجود دارد كه در محتوای اثر نیز تأثیر دارد افزود: چه فرم غالب باشد و چه محتوا در فیلم غلبه داشته باشد، آن چیزی كه حائز اهمیت است نگاه خیر وشر در خوب و بد در سینمای جنگ وجود دارد.دكتر طرفداری با اشاره به این موضوع كه اكثر آثار در حوزه سینمای جنگ توسط كشور های پیروز نبرد ساخته شده است گفت:این نوع نگاه و تقسیم بندی ویژگی شاخص سینمای جنگ است، هر چند در شكل كلیشه در سینمای دفاع مقدس نیز شاید دیده شود. وی با اشاره به شكل گیری نوع دیگری از سینمای مرتبط با جنگ كه عملا در نكوهش و تقبیح جنگ و آثار مخرب آن به وجود آمد گفت: این سبك از سینما در سال های پس از جنگ ویتنام به وجود آمد و طبیعتا خاستگاه آن ایالات متحده آمریكاست، چون با مطالعه جنگ هایی كه ایالات متحده در آن ها حضور داشته به این نكته پی می بریم كه هیچ یك از این نبرد ها ملی و میهنی نیستند. طرفداری در ادامه سخنان خود با اشاره به جریان های روشنفكری در ایران عدم تأثیر این جریان پس از انقلاب اسلامی در روند شكل گیری سینمای پس از انقلاب و خصوصأ سینمای دفاع مقدس گفت: تأثیری كه انقلاب شكوهمند اسلامی در سینما می گذارد برای هیچ كس پوشیده نیست، با وقوع جنگ در ایران برای اولین بار ژانر جنگ وارد سینمای ایران می شود. وی با بیان این مطلب كه سینمای دفاع مقدس تبلور تاریخی جنگ تحمیلی است تصریح كرد: تمایز اصلی سینمای دفاع مقدس ایران كه انصافا نام مناسبی برای آن است با مفهومی كه در جهان وجود دارد این است كه: سینمای دفاع مقدس ما سینمای جنگ نیست و حتی سینمای ضد جنگ هم نیست. این پژوهشگر با اشاره به به نكات مغفول مانده از دید جریان روشنفكری در ارتباط با سینمای دفاع مقدس این گونه بیان داشت: در این سبك سینمایی ما ادبیات و باورهای اسلامی و به خصوص شیعی ما نادیده گرفته می شود، نبرد حق و باطل و شهادت فرهنگی است كه از 14 قرن پیش برای ما به میراث مانده است كه نادیده گرفته می شود. وی با بیان این كه در ادبیات دفاع مقدس دفاع از خاك وطن در دل دفاع مقدس نهفته است و هدف بالاتری دنبال می شود بیان داشت: در جنگ رزمندگان از اسلام و سرزمین اسلامی و عقاید خود دفاع می كنند. وی در پایان سخنان با اشاره به دستاورد های سینمای دفاع مقدس برای ایران گفت: با وقوع جنگ سینمای ایران برای اولین بار و به گونه ای كاملا جدید و مستقل سینمای جنگ را تجربه می كند و از لحاظ تكنیك ، كارگردانی و بازیگری نیز كاملا تجربه تازه ای به حساب می اید.طرفداری با بیان پاره ای از آسیب های سینمای دفاع مقدس و این كه سینمای دفاع مقدس ابعاد بسیار دیده نشده دارد و موضوع برای كار در این حوزه بسیار وجود دارد به سخنان خود پایان داد.
در ابتدا دكتر رزم آرا با اشاره به سوال مطرح شده در زمینه رویكرد زبان شناسی رزمندگان دفاع مقدس با توجه به اسناد و مدارك به جا مانده از دوران جنگ گفت: این بحث مطرح می شود كه در دوره دفاع مقدس زبان شناسی توصیفی مطرح بود یا زبان شناسی تجویزی. وی در ادامه سخنان خود تصریح كرد: با بررسی اسناد و مدارك جنگ می خواهیم به این نتیجه برسیم كه زبان شناسی دوران دفاع مقدس به كدام یك از این دو گونه نزدیك تر است. رزم آرا در بخش دیگری از سخنان خود بیان داشت: اگر در دوران دفاع مقدس به زبان معیار به عنوان مثال رسانه ها ، نشریات و كتابهای درسی نگاهی داشته باشیم همه زبان شناسی تجویزی را مورد استفاده قرار می دادند. وی با توضیح مختصری درباره تفاوت های این دو گونه زبان شناسی گفت: زبان شناسی تجویزی با امر و نهی سر كار دارد و در دنیا تقریبا منسوخ شده است. وی با برشمردن این موضوع كه با بررسی نثر و ویراستاری در ایران می توان به غالب بودن این گونه در دوران دفاع مقدس پی برد افزود: یكی از تفاوت های جدی بین زبان شناسی تجویزی و توصیفی این است كه در گونه توصیفی زبان گفتار و نوشتار به یكدیگر نزدیك است اما در گونه تجویزی سبك گفتار و نوشتار از هم فاصله زیادی دارد.
رزم آرا در ادامه این نشست با اشاره به انعطاف پذیری كم زبان شناسی تجویزی افزود: این گونه زبان شناسی حاضر به قبول استقلال زبانی نیست، در حالی كه از دیدگاه زبان شناسی توصیفی كلمات و عباراتی كه از زبان دیگر وارد زبان مقصد شده اند و حتی بنا به شرایط زبانی جدید تغییر كرده اند جزئی از زبان مقصد هستند. وی در ادامه سخنانش با بیان این موضوع كه با بررسی و مطالعه اسناد و مدارك به جا مانده از دوران دفاع مقدس به این نتیجه می رسیم كه ادبیات جبهه و رزمندگان به زبان شناسی توصیفی نزدیك تر است. این زبان شناس در بخش پایانی سخنان خود با اشاره به زبان شناسی جنگ در میان رزمندگان گفت: می توان غلبه زبان توصیفی بر تجویزی را در جبهه ها مشاهده كرد، برای زبان توصیفی ریشه زبان اهمیت چندانی ندارد، زبان شناسان توصیفی خلاقیت بیشتری در واژه سازی دارند. وی با توضیح این مطلب كه در دوران دفاع مقدس با این كه صدا و سیما و رسانه ها و به طور كلی زبان معیار گونه تجویزی زبان را تبلیغ می كردند ، در جبهه ها رزمندگان خواسته یا ناخواسته در ادبیات خود از گونه توصیفی استفاده می كردند.
در بخش دیگری از این نشست دكتر طرفداری به سخنرانی در زمینه مقایسه سینمای جنگ در جهان و سینمای دفاع مقدس ایران پرداخت. وی با اشاره به نام گذاری سینمای جنگ در ایران به نام سینمای دفاع مقدس تصریح كرد: این عنوان به نظر من بسیار مناسب و برازنده است. وی در ادامه سخنان خود با اشاره كوتاهی به تاریخچه شكل گیری سینمای جنگ در جهان و خاستگاه این ژانر سینمایی گفت: به طور عمده سینمای جنگ همزمان با جنگ جهانی دوم به وجود آمد ، هرچند پیشتر نیز آثاری به صورت پراكنده در این حوزه تولید شده بود، اما با به وقوع پیوستن جنگ دوم جهانی این سبك از سینما به جهان معرفی شد.این پژوهشگر با اشاره به فراز و نشیب های سینمای جنگ در جهان بیان داشت: در طول جنگ جهانی دوم و پس از آن فیلم های خوش ساختی به مقاصد تبلیغاتی در جهت خواسته حكومت ها ساخته شد .وی با بیان این نكته كه در سینمای جنگ ساختار ثابتی وجود دارد كه در محتوای اثر نیز تأثیر دارد افزود: چه فرم غالب باشد و چه محتوا در فیلم غلبه داشته باشد، آن چیزی كه حائز اهمیت است نگاه خیر وشر در خوب و بد در سینمای جنگ وجود دارد.دكتر طرفداری با اشاره به این موضوع كه اكثر آثار در حوزه سینمای جنگ توسط كشور های پیروز نبرد ساخته شده است گفت:این نوع نگاه و تقسیم بندی ویژگی شاخص سینمای جنگ است، هر چند در شكل كلیشه در سینمای دفاع مقدس نیز شاید دیده شود. وی با اشاره به شكل گیری نوع دیگری از سینمای مرتبط با جنگ كه عملا در نكوهش و تقبیح جنگ و آثار مخرب آن به وجود آمد گفت: این سبك از سینما در سال های پس از جنگ ویتنام به وجود آمد و طبیعتا خاستگاه آن ایالات متحده آمریكاست، چون با مطالعه جنگ هایی كه ایالات متحده در آن ها حضور داشته به این نكته پی می بریم كه هیچ یك از این نبرد ها ملی و میهنی نیستند. طرفداری در ادامه سخنان خود با اشاره به جریان های روشنفكری در ایران عدم تأثیر این جریان پس از انقلاب اسلامی در روند شكل گیری سینمای پس از انقلاب و خصوصأ سینمای دفاع مقدس گفت: تأثیری كه انقلاب شكوهمند اسلامی در سینما می گذارد برای هیچ كس پوشیده نیست، با وقوع جنگ در ایران برای اولین بار ژانر جنگ وارد سینمای ایران می شود. وی با بیان این مطلب كه سینمای دفاع مقدس تبلور تاریخی جنگ تحمیلی است تصریح كرد: تمایز اصلی سینمای دفاع مقدس ایران كه انصافا نام مناسبی برای آن است با مفهومی كه در جهان وجود دارد این است كه: سینمای دفاع مقدس ما سینمای جنگ نیست و حتی سینمای ضد جنگ هم نیست. این پژوهشگر با اشاره به به نكات مغفول مانده از دید جریان روشنفكری در ارتباط با سینمای دفاع مقدس این گونه بیان داشت: در این سبك سینمایی ما ادبیات و باورهای اسلامی و به خصوص شیعی ما نادیده گرفته می شود، نبرد حق و باطل و شهادت فرهنگی است كه از 14 قرن پیش برای ما به میراث مانده است كه نادیده گرفته می شود. وی با بیان این كه در ادبیات دفاع مقدس دفاع از خاك وطن در دل دفاع مقدس نهفته است و هدف بالاتری دنبال می شود بیان داشت: در جنگ رزمندگان از اسلام و سرزمین اسلامی و عقاید خود دفاع می كنند. وی در پایان سخنان با اشاره به دستاورد های سینمای دفاع مقدس برای ایران گفت: با وقوع جنگ سینمای ایران برای اولین بار و به گونه ای كاملا جدید و مستقل سینمای جنگ را تجربه می كند و از لحاظ تكنیك ، كارگردانی و بازیگری نیز كاملا تجربه تازه ای به حساب می اید.طرفداری با بیان پاره ای از آسیب های سینمای دفاع مقدس و این كه سینمای دفاع مقدس ابعاد بسیار دیده نشده دارد و موضوع برای كار در این حوزه بسیار وجود دارد به سخنان خود پایان داد.