رئیس شورای جهانی کتاب برای نسل جوان: دیدن کتاب‌های نفیس در ایران پرده از دیدگان آدم برمی‌دارد


تاریخ انتشار: ۱۳۹۸/۴/۱۸ - ۱۵:۱۵:۰
آخرین تاریخ بروزرسانی: ۱۴۰۲/۲/۱۱ - ۱۱:۴۲:۶
رئیس شورای جهانی کتاب برای نسل جوان: دیدن کتاب‌های نفیس در ایران پرده از دیدگان آدم برمی‌دارد
رئیس شورای جهانی کتاب برای نسل جوان، طی نامه‌ای به مدیریت سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران به طراحی منحصر به فرد کتابخانه ملی اشاره کرده و گفته که دیدن کتاب‌های نفیس در ایران پرده از دیدگان آدم برمی‌دارد.

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، مینگ‌ژو ژانگ «رئیس شورای جهانی کتاب برای نسل جوان» پیرو دیداری که اردیبهشت ماه امسال با اشرف بروجردی رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران داشت نامه ای را خطاب به مدیریت این سازمان نوشت که در خلال آن به طراحی منحصر به فرد کتابخانه ملی اشاره کرده است.

او همچنین دیدن کتاب‌های نفیس در بخش‌های مختلف کتابخانه ملی ایران را بسیار بی‌نظیر توصیف کرده و گفته که با نگاه به نفایس موجود در این سازمان به راستی، پرده از دیدگان آدم برداشته می‌شود.

متن کامل این نامه به شرح ذیل است.

سرکار خانم دکتر اشرف بروجردی

مشاور فرهنگی رئیس جمهور و رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران

موضوع: بازدید و دیدار رئیس شورای جهانی کتاب برای نسل جوان (IBBY) در ماه مه 2019

تاریخ: 3 جولای 2019

از بخت بلند من فرصتی دست داد تا از سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران دیدن کنم و سرکار عالی را زیارت کنم. بسیار س‍پاس گزارم که بنده را در کتابخانه ملی به حضور پذیرفتید و وقت گران قدر خود را در اختیار این جانب گذاشتید که این دیدار تجربه ای فوق العاده بود.

قبل از جلسه با شما، خدمت دکتر فریبرز خسروی، از معاونان سازمان در محل کارش رسیدیم و از روسای بخش های مختلف خواست تا قسمت‌های مختلف کتابخانه، از جمله بخش کودکان را به من نشان دهند. طراحی منحصر به فرد این بخش، من را تحت تاثیر خود قرار داد. شمار زیادی از اهل علم و فضل حضور داشتند که شاغل در سازمان بودند و تحت تاثیر بحث ها و نگاه های پژوهشی و تحقیق شان قرار گرفتم.

در آن بازدید، افتخار داشتم که برخی از کتاب های نفیس را در بخش نفایس ببینم که بی نظیر بود و به راستی، پرده از دیدگان آدم بر می داشت. خصوصاً که دلم می خواست نخستين اثری که از آندرسن به فارسی چاپ شد، یعنی قصه ها یا افسانه های پریان آندرسن را در ایران ببینم. نسبت آن با IBBY یا شورای جهانی کتاب جوانان، بسیار معنی دار است. از سال 1956، جایزه هانس کریستین آندرسن را شورای جهانی کتاب جوانان به نویسندگان و تصویرگرانی اهدا کرده است که آثارشان در ادبیات کودک، سهم بسیار مهم و ماندگار داشته است. جایزه آندرسن معتبرترین جایزه بین المللی است که به نویسنده و تصویرگر کتاب کودک می دهند. با توجه به سابقه و قدمت هنر و قصه سرایی نزد ایرانیان، جای تعجب نیست که فرشید مثقالی، نقاش، تصویرگر و هنرمند ایرانی در سال 1974/ 1353 این جایزه را از آن خود کرد و فرهاد حسن زاده به عنوان نویسنده ایران در سال 2018 فینالیست شد. بخش ملی IBBY یا شورای جهانی کتاب جوانان در ایران نیز سال‌هاست محققان واجد شرایط ادبیات کودک را برای همکاری در هیئت داوران اندرسن، از جمله خانم سحر ترهنده و خانم شهره یوسفی را در سال‌های اخیر، نامزد کرده است. صدها کتاب که به اعضای هیئت داوران برای ارزیابی نامزدهای جایزه نویسندگان ارسال شده است، اهدایی شورای کتاب کودک ایران به سازمان اسناد و کتابخانه ملی به منظور ایجاد بخش بین الملل ادبیات کودک است. خانم زهره قائنی نیز از ایران که در هیئت داوران در خدمت شان بودیم در سال‌های 2002 و 2004 عضو هیئت داوران بودند و بعدها به عنوان رئیس هیئت داوران برای جایزه های 2008 و 2010 انتخاب شدند. در حال حاضر خانم قائنی عضو کمیته اجرایی IBBY  هستند.

بخش ملی شورای جهانی کتاب برای نسل جوان در ایران که در شورای کتاب کودک ایران مستقر است، در سال 1964 تاسیس شد، یعنی زمانی که این شورا در سراسر جهان داشت گسترش می‌یافت. کار عالی دفتر ملی شورای جهانی کتاب برای نسل جوان در ایران همیشه قابل ستایش بوده و از موثرترین بخش‌های شورای جهانی کتاب برای نسل جوان در زمینه ترویج کتاب خوانی است. دبیر کل آن در ایران، خانم نوش آفرین انصاری است که در سال 2010 به پاس یک عمر تعهد به آرمان ها و فعالیت های شورای جهانی کتاب برای نسل جوان، عضویت افتخاری شورای جهانی کتاب به ایشان اعطا شد. خانم انصاری از سال 1986 تا 1990 عضو کمیته اجرایی IBBY  و همین طور عضو کمیته کشورهای در حال توسعه IBBY در نیمه دوم دوران مسئولیت شان بودند. دستاورد بزرگ شورای کتاب کودک ایران، انتشار فرهنگنامه کودکان و نوجوانان است که به عنوان یک کتاب مرجع بی نظیر برای کودکان و نوجوانان در ایران فراهم آورده اند. طرح فرهنگنامۀ کودکان و نوجوانان در سال ۱۳۵۸ {با پیشنهاد توران میرهادی} راه‌اندازی شد و اولین جلد آن در سال 1992 منتشر شد. پیش بینی می شود که مجلدات آن به 25 جلد برسد. بیش از 250 محقق و نویسنده در 31 گروه تخصصی به این کار تحسین برانگیز به صورت داوطلبانه مشارکت و همکاری می کنند و در ازای فعالیت خود، هیچ مزدی دریافت نمی کنند. یکی از نقاط قوت و امتیازهای این فرهنگنامه، تمرکز آن بر جغرافیا، تاریخ و فرهنگ ایران است.

حمایت اصلی شورای جهانی کتاب برای نسل جوان در ایران برخورداری از صندوق شارجه  IBBY برای کودکانی است که گرفتارند و با بحران دست و پنجه نرم می کنند و در پاسخ به نیازهای کودکان در مناطق محروم شرق ایران در نظر گرفته شد. پروژه کتابخانه بامداد، پروژه ای است که از این امکانات برای تاسیس کتابخانه در سه روستا استفاده کرده. نزدیک به 550 دانش آموز در مقطع ابتدایی و متوسطه، از این حمایت ها و امکانات استفاده کرده اند، در عین حال 44 معلم در 40 کارگاه، آموزش دیدند.

امروزه وضع جهان روز به روز سخت تر می شود چون که فرهنگ پوپولیسم پررنگ می شود و همدلی کم رنگ. این مطلب به خصوص در مورد کودکانی صدق می کند که گرفتار درگیری ها شده اند و آسیب می بینند به خاطر سیاست هایی که آن ها را از یاد برده اند و یا حتی نادیده گرفته اند.

من بیش تر وقت‌ها به این فکر می‌کنم که وقتی خانم یلا لپمان شورای جهانی کتاب برای نسل جوان را در سوئیس تاسیس کرد آن زمان بعد از جنگ جهانی دوم بود و روزگار آشوب و بلوا. تاسیس شورا یا   IBBYبر این باور بود که کتاب کودک، ابزاری مهم و تعیین کننده برای ترویج درک و فهم جهانی و صلح در جهان است. هنوز هم   IBBY بر این باور است که کودکان در هر کجای عالم که باشند حق دارند که به کتاب با استانداردهای بالای هنری و ادبی دسترسی داشته باشند تا اهل مطالعه و کتابخوانانی مشتاق و آگاه شوند.

 برای عمل به این باور که همه کودکان حق مطالعه و حق خواندن دارند، IBBY مطالعه و کتابخوانی را فعالانه ترویج می کند. دو جایزه بزرگ در نظر گرفته شده که یکی جایزه ترویج مطالعه و کتابخوانی IBBY-آساهی است که در 1984 تاسیس شده و به نهادها یا انجمن هایی اهدا می شود که کارنامه درخشان و پربار آنها نقش ماندگاری در برنامه های ترویج مطالعه و کتابخوانی برای کودکان و نوجوانان داشته باشد، و جایزه دیگر، جایزه مروج مطالعه و کتابخوانی چشمگیر «من مطالعه می کنم» شورای جهانی کتاب برای نسل جوان موسوم به- iRead  IBBY است که به تازگی تاسیس شده. این جایزه برای افراد سرشناسی است که کارشان ترویج و توسعه فرهنگ مطالعه و کتابخوانی کودکان است. حمایت های - Yamada  IBBY که هر ساله در قالب بورس برای توسعه فرهنگ مطالعه و کتابخوانی در همه مناطق جهان در نظر گرفته می شود، موثر است. دفاتر ملی شورای جهانی کتاب برای نسل جوان در قالب طرح و پروژه هم ایده می دهند هم راه نشان می دهند. برنامه های ترویج مطالعه و کتابخوانی، تاسیس و راه اندازی کتابخانه در مدارس و محلات و فرهنگ سراها، آموزش معلمان و والدین در حفظ و نگه داری از کتابخانه ها و قصه گویی و نیز کارگاه هایی برای نویسنده ها، تصویرگرها و ویراستاران کتاب کودک از جمله آن طرح ها و پروژه ها هستند. خروجی این طرح ها و پروژه ها گواه این است که حرفی برای گفتن دارند و در عمل، دست هزاران کودک را در سراسر جهان گرفته اند. صندوق کودکان گرفتار  IBBY از همه کودکانی که آسیب دیده اند و هستی شان را در اثر جنگ، ناآرامی های داخلی یا بلایای طبیعی از دست داده اند، حمایت می کند.

شورای جهانی کتاب برای نسل جوان هم چنین از ترویج مطالعه و کتابخوانی به طرق مختلف مشخصا با توصیه انتخاب جهانی کتاب که مشتمل بر لیست افتخاری IBBY است، انتخاب کتاب های ناب برای جوانان معلول، انتخاب کتاب های صامت/ غیرگویای IBBY، و موارد بسیار دیگر با توجه به بافت بومی و نیاز ملی حمایت می کند. چند وقتی هم هست که شورای جهانی کتاب برای نسل جوان با همکاری سازمان ملل روی هدف های توسعه پایدار کار می کند که رهبران جهان در سال 2015 دنبال کرده اند. این هدف ها همه چیز را شامل می شود از سلامت گرفته تا آموزش و برابری جنسیتی؛ هم چنین در صدد است تا با تغییرات اقلیمی، نابرابری ها و ریشه کنی فقر در همه اشکال آن در همه جهان مبارزه شود. این شورا با شریک خود، انجمن ناشران جهان دست در دست هم داده تا باشگاه کتاب هدف های توسعه پایدار را راه اندازی کند. برای 17 ماه آینده، باشگاه کتاب یک انتخاب ماهانه کتاب برای کودکان از 5 سال تا 12 سال تدارک خواهد دید که روی یکی از این 17 هدف توسعه پایدار متمرکز شده اند. این شمه ای است از کار شورای جهانی کتاب برای نسل جوان. اطلاعات بیش تر در خصوص کارهای شورا در سطح بین المللی و نیز 79 دفتر ملی آن در کشورهای مختلف را می توانید در سایت شورا دنبال کنید: www.ibby.org

در سال 2018، اعضای IBBY کتابخوانی و مطالعه کودکان و ادبیات کودک را در 36 امین کنگره جهانی IBBY در آتن، یونان، تحت عنوان «دیدار شرق با غرب در کتاب های کودکان و داستان های پریان» جشن گرفتند. این موضوع در سراسر کنگره با صحبت های سخنرانان شرق و غرب و همچنین از شمال و جنوب جهان طنین انداز شد. سخنران اصلی، محقق ایرانی، خانم رویا (لیلا) مکتبی فرد بود که در مورد کار موازی خانم لپمان و بنیانگذار شورای کتاب کودکان خانم توران میرادی - دو اسطوره بزرگ ترویج مطالعه و کتاب خوانی صحبت کرد.

IBBY در حال رشد است و با این رشد و درخشش، نفوذ بیشتر و صدای بلندتری را برای دفاع از ادبیات کودک، از جمله ترویج اهمیت همیشگی کتاب های با کیفیت برای کودکان نشان می دهد و منادی ترویج مطالعه و کتابخوانی است. این ها دو اصل اساسی یک نظام کتابخانه خوب اند که در ایران همان آرمانی است که در کتابخانه فوق العاده شما دنبال می شود.

در این جا مایلم مراتب حق شناسی خود را برای پذیرایی گرم و صمیمانه سرکار عالی و علاقه شما به کار بین المللی IBBY ابراز نمایم. همچنین جا دارد از خانم دکتر نوش آفرین انصاری در شورای کتاب کودک و دکتر صالح زمانی قدر دانی کنم زیرا اگر تدبیر و درایت شان در هماهنگی حرفه ای و همکاری کارسازشان نبود، دیدار من از سازمان اسناد و کتابخانه ملی میسر نمی شد.

 

با تجدید احترام

مینگ‌ژو ژانگ

رئیس شورای جهانی کتاب برای نسل جوان

پکن، چین